රන් හෝතම්බුවා

 

Family Name:   Viverridae

Scientific Name: Paradoxueus zeylonensis

අඳුරු දුඹුරු පැහැති සමක් සහිත ක්ෂීරපායී ගණයේ නිශාචර සත්ත්ව විශේෂයක් වන අතර, “පැණි උගුඩුවා, සපුමල් කලවැද්දා” යන නම්වලින් ද හඳුන්වනු ලබනවා. ඒකචාරී, නිශාචර සත්ත්ව විශේෂයක් වන මොවුන් ඉතා කුඩා සංඛ්‍යාවලින් ලංකාව පුරා හමුවී වී තිබෙන අතර බහුල වශයෙන් සිංහරාජය, සීගිරිය, උඩවලව, සහ යාල වැනි ප්‍රදේශවලින් මෙම සත්ත්ව විශේෂය හමුවී ඇත.

පැරඩොක්ස්‍යුරිනේ(Paradoxurinae) උපකුලය යටතේ නම්කර ඇති පැරඩොක්ස්‍යුරස් (Paradoxurus)  ගණයට අයත් උගුඩුවන් හා හෝතඹුවන් විශේෂ හතරක් වෙයි.

 එනම්,

·         උගුඩුවා(Paradoxurus hermaphroditus)

·         රන් හෝතඹුවන්(Paradoxurus aureus, Paradoxurus montanus, Paradoxurus stenocephalus)  විශේෂ තුනයි.

රන් හෝතඹුවන් අල්ලා තබා ගැනීම හෝ දඩයම් කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ නීතියෙන් තහනම් ක්‍රියාවක් වන අතර එවැනි ක්‍රියාකාරකමක් සිදුකර ඇත්නම් අත්තඩංගුවට ගෙන නඩු පැවරීම හෝ දඩ ගැසීමට අවශ්‍ය නෛතික පසුබිම සකසා ඇත. මොවුන් වඳවී යාමේ දැඩි තර්ජනයකට ලක්වී ඇති බැවින් ලංකාවේ සත්ත්වෝද්‍යාන ආශ්‍රිතව, ආරක්ෂිත ලෙස මොවුන්ගේ අභිජනන කටයුතු සිදුකොට රක්ෂිත ප්‍රදේශ තුළට නිදහස් කිරීමට ජාතික සත්ත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුව කටයුතු සම්පාදනය කර තිබේ.

Leo Dahami Imesha

First Year

Faculty of Arts

වනරාජ ශාකය

 

Family name:	ORCHIDACEAE
English name:	Jewel Orchid The Bristly Anoectochilus
Sinhala name:	Wanaraja (වනරාජ)

 වනරාජ යනු ඕකිඩ් පවුලට අයත් ආවේණික මෙන්ම ඉතා දුර්ලභ ශාක විශේෂයක් වන අතර උද්භිත විද්‍යාත්මකව Anoectochilus ලෙස හදුන්වන ශාක ගණයට අයත් විශේෂයන් 50 අතුරින් එක් ශාකයකි. ශ්‍රී ලංකාව තුල විශේෂයන් දෙකක් හමුවන බව 2012 රතු දත්තයන්හි සදහන්ව ඇත. එනම් Anoectochilus Elatus Lindl සහ Anoectochilus Regalis Blume. මෙම විශේෂයන් දෙක පිළිවෙලින් දත්තයන් අවම ලෙස සහ අන්තරයට ලක් වූ විශේෂයන් ලෙස සදහන්කර ඇත. ඉහත සදහන් පරිදි මෙම Anoectochilus විශේෂයන් හිමාලය, හවායි දුපත, චීනය, ජාවා, සුමාත්‍රා, ඉන්දුනීසියාව ආදී රටවල් තුල බහුල වශයෙන් පවතී. ශ්‍රී ලංකාව තුල හමුවන Anoectochilus Setaceus (Anoectochilus Regalis Blume) යන උද්භිත විද්‍යාත්මකව හදුන්වන වනරාජ ශාකය බොහෝ විට ඉරුරාජ ශාකය (Zeuxine Regia (Lindley) Trimen) සමග එකම ස්ථානයන් වල දැකිය හැකිය.

මෙම ශාකය වනාන්තරය තුළ දිරාපත්වූ ශාක පත්‍ර මිශ්‍ර හියුමස් පසෙහි හටගැනීම බහුලව දැකගත හැකි අතර මෙය අඟල් 7 – 8 ක් පමණ විශාල විය හැකි අතර පත්‍රවල පැහැය රතු වර්ණය මිශ්‍ර දුබුරු පැහැයක් ගනු ලබයි. එමෙන්ම පත්‍රයක් අඟල් 2 – 3ක් පමණ විශාල වනඅතර හුදකලාව වැඩෙන ශාකයකි. ජනවාරි හෝ මැයි සිට සැප්තැම්බර් හෝ දෙසැම්බර් දක්වා මල් හටගනු ලබයි. මෙය තෙත් කලාපයේ දැකිය හැකි අතර ඇතැම්විට පහතරට තෙත් කලාපයේ හා උප හා තෙත් කඳුකර සහිත වනාන්තර වල දැක ගත හැකි ශාකයකි [සිංහරාජ වනාන්තරය හා රිටිගල වනාන්තරය].

හෙළ වෙදකමේ මෙන්ම ආයුර්වේදයේ දී ප්‍රබල විෂ නැසීමට මෙන්ම රහසිගත ඖෂධ සංයෝග සඳහා යොදාගනු ලබන අතර ගුප්ත විද්‍යාවේදීද ඇතැම් ගුප්ත කර්ම වලදී යොදා ගනු ලබයි.

මෙම ශාකය අයුරුවේද වෙදකමෙහි සර්ප විෂ ඉවත් කිරීමට සහ අසිථි සම්බන්ද කැඩුම් බිදුම් ප්‍රතිකාරයන් සදහා යොදා ගනු ලබන ප්‍රභල ඖෂදයකි. එමෙන්ම ස්නායු පද්ධතිය උත්තෙජනය කිරීමට මෙන්ම ඇතැම් අවස්ථාවලදී තෙල් සිඳීමේදී ද යොදා ගනු ලබයි. ජාතික වන සත්ව හා වෘක්ශලතා පනත යටතේ සංරක්ෂිත ශාක ලෙස නම් කර ඇති මේවා ස්වභාවික පරිසරයෙන් ගැලවීම, ඉවත්කිරීම, ප්‍රවාහනය මෙන්ම විකිණීමද තහනම් කර ඇති අතර නීතියෙන් දඬුවම් ලැබිය හැකි වරදකි.

Leo Dhahami Imesha

First Year

Faculty of Arts