2024 අගෝස්තු 9 වන දින ලෝක ආදිවාසී ජනතාවගේ මෙම ජාත්‍යන්තර දිනය 'ස්වේච්ඡාවෙන් හුදකලාව සහ මූලික සම්බන්ධතා තුළ ආදිවාසීන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම' කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.අගෝස්තු 9 වන දින ලෝක ආදිවාසී ජනතාවගේ ජාත්‍යන්තර දිනය ආදිවාසී ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ ආක්ටික් කවයේ ඉනුයිට් සිට උතුරු අප්‍රිකාවේ කාන්තාරවල ටුවාරෙග් දක්වා ආදිවාසී ප්‍රජාවන් සැමරීමේ දිනයකි.
1994 සිට UN විසින් ලෝක ආදිවාසීන්ගේ ජාත්‍යන්තර දිනය අගෝස්තු 9 වන දින ලොව පුරා විශේෂ සිදුවීම්, සම්මන්ත්‍රණ සහ රැස්වීම් සමඟ සමරනු ලැබීය.
⭕ලෝකයේ ආදිවාසී ජනතාව කවුද?
ආදිවාසීන් යනු යම් ස්ථානයක ජීවත් වන පළමු පුද්ගලයින් වේ - වෙනත් පුද්ගලයින් එම ප්‍රදේශය යටත් කර ගැනීමට හෝ යටත් විජිත කිරීමට පෙර එම භූමියේ ප්‍රජාවක් නිර්මාණය කළ මුල් ජනගහනය. මිනිසුන් ස්වදේශිකයින් ලෙස හඳුනා ගනී. ඒ කියන්නේ ඔවුන් තමන් ආදිවාසී ලෙස සලකනවාද යන්න ඔවුන්ම තීරණය කරයි.
රටවල් 90 ක ආදිවාසී ජනතාව මිලියන 350 කට වඩා ජීවත් වෙති. ඔවුන් විවිධ සංස්කෘතීන් 5,000ක් නියෝජනය කරන අතර අද ලොව පුරා කතා කරන භාෂා දහස් ගණනින් බහුතරයක් කථා කරයි. ආදිවාසී ප්‍රජාවන්ට බොහෝ විට වෙනස් විශ්වාසයන්, සංස්කෘතිය සහ සිරිත් විරිත් ඇත. බොහෝ ආදිවාසී ජනතාව තවමත් තම ස්වභාවික වටපිටාවට ගෞරවයෙන් හා අවබෝධයෙන් භූමිය සමඟ ඉතා සමීප සබඳතාවයකින් ජීවත් වෙති.
⭕ඔවුන් මුහුණ දෙන අභියෝග මොනවාද?
ආදිවාසී ජනතාව ඔවුන් ජීවත් වන සමාජවල ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම් නොවේ. ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම් යනු පසුව පැමිණි මිනිසුන් ය. මෙයින් අදහස් කරන්නේ ආදිවාසී ජනතාව ආර්ථික බලය, සමාජ ආරක්ෂණය සහ දේශපාලන නියෝජනය නොමැතිකම සම්බන්ධ ගැටළු රාශියකට ගොදුරු වී ඇති බවයි.
ආදිවාසී ජනතාව ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට පහකට වඩා අඩු වුවද, ඔවුන් නියෝජනය කරන්නේ ලෝකයේ දුප්පත්ම ජනතාවගෙන් සියයට 15කි. ඔවුන්ට සෞඛ්‍ය සේවා සහ අධ්‍යාපනය සඳහා සීමිත ප්‍රවේශයක් ලැබීමට වැඩි ඉඩක් ඇති අතර, ආදිවාසී ප්‍රජාවන්ගේ සාමාජිකයින් ආදිවාසී නොවන කණ්ඩායම්වලට වඩා කෙටි ජීවිත ගත කරති. ඔවුන්ගේ භාෂා සාමාන්‍යයෙන් පාසල්වල උගන්වන්නේ නැති අතර, මෙම භාෂා බොහොමයක් අතුරුදහන් වීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇත. සෑම සති දෙකකට වරක් එක් දේශීය භාෂාවක් අහිමි වන බව ගණන් බලා ඇත.
බොහෝ ආදිවාසීන්ට ඔවුන්ගේ ඉඩම්වල පාලනය නැත. රජයන් සහ සමාගම් ඔවුන්ගේ ඉඩම් ගස් කැපීමට, ගවයන් ගොවිතැන් කිරීමට හෝ මෙම ස්වභාවික සම්පත් භාවිතා කර පරිසරයට හානි කරන වෙනත් කටයුතු සඳහා ලබා ගනී. මෙය බොහෝ විට ආදිවාසීන්ට ඔවුන්ගේ පාරම්පරික නිවාස සහ ඔවුන්ගේ ධනය හා ආහාර මූලාශ්‍ර අහිමි කරමින් තම භූමිය හැර යාමට බල කරයි.
⭕මොනවද ඔවුන් කරලා තියෙන්නේ?
මෑතකදී, නවසීලන්තයේ, ප්‍රාදේශීය මඕරි ගෝත්‍රිකයන්ගෙන් එකක් තම භූමිය හරහා ගලා යන ගංගාව ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා නීතිමය සටනකින් ජයග්‍රහණය කළේය. නව නීතියෙන් ගංගාව ආරක්ෂා කරන්නේ එය පුද්ගලයෙකු, මඕරි මුතුන් මිත්තෙකු හෝ ගෝත්‍රිකයෙකු ලෙස ය. තෙල් සමාගම් විසින් ඇමසන් වැසි වනාන්තර අක්කර 500,000ක් කැණීම සාර්ථක ලෙස නතර කිරීමත් සමඟ ඉක්වදෝරයේ Waorani ජනතාව තවත් ඓතිහාසික නීතිමය සටනක් ජයග්‍රහණය කළහ.
ආදිවාසීන්ට ඔවුන්ගේ ඉඩම් සහ සම්පත් පිළිබඳ නීත්‍යානුකූල අයිතිය ඇති බවට වග බලා ගැනීම මානව හිමිකම් පිළිබඳ කාරණයකි. එය පෘථිවියට පාරිසරික වාසි ද ගෙන එයි. බොලිවියාව, බ්‍රසීලය සහ කොලොම්බියාවේ වන විනාශය නිල වශයෙන් ස්වදේශික ප්‍රජාවන්ට අයත් වනාන්තරවල දෙතුන් ගුණයකින් අඩු විය.
ස්වදේශික ප්‍රජාවන් විසින් සිදු කරන ලද ප්‍රගතියට රටවල් 148 ක් විසින් එකඟ වී ඇති ලේඛනයක් වන 2007 ආදිවාසී ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රකාශනය මගින් සහාය දක්වයි.
වැදගත් කරුණක් නම්, ප්‍රකාශය ආදිවාසීන්ට ඔවුන්ගේ පාරම්පරික ඉඩම් පරිහරණය සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ තීරණ ගැනීමට ඇති අයිතිය ආරක්ෂා කිරීමයි. අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා ආදිවාසීන්ගේ අයිතිවාසිකම්, දේශපාලන හා නීතිමය ක්‍රියාවලීන් සඳහා සහභාගී වීම සහ දේශීය භාෂා ආරක්ෂා කිරීම ඇතුළු බොහෝ අයිතීන් ද එය ඉදිරිපත් කරයි.
⭕ඔවුන් වෙනුවෙන් තව මොනවද කරන්න ඕන?
ප්‍රගතිය කෙසේ වෙතත්, ආදිවාසී ප්‍රජාවන්ට තවමත් නීත්‍යානුකූලව හිමිවන්නේ ගෝලීය වශයෙන් ඔවුන්ගේ ඉඩම්වලින් ඉතා කුඩා ප්‍රතිශතයක් පමණි. එක්සත් ජාතීන්ගේ ලේඛනය වැදගත් පියවරකි, නමුත් තවත් රටවල් එයට කැපවිය යුතු අතර අත්සන් කර ඇති රටවල් අවශ්‍ය වේ.
ලොව පුරා ආදිවාසීන් ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් සටන් කරන අතරම වනාන්තර විනාශයට සහ දේශගුණික විපර්යාසවලට එරෙහිව විරෝධතා පවත්වයි. ඔවුන්ට සහාය දැක්වීමේ ව්‍යාපාරයේ කොටසක් වන්නේ අගෝස්තු 9 වන දින ලෝක ආදිවාසී ජනතාවගේ ජාත්‍යන්තර දිනය සැමරීමයි.
Leo Poornima Nethmini
Second Year
Faculty of Arts
