ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය

මැයි 28 දින සමරනු ලබන ඔසප් සනීපාරක්ෂාව දිනය, නිසි ඔසප් සනීපාරක්ෂාව කළමනාකරණය කිරීමේ වැදගත්කම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

කායික ස්වාධීනත්වය සඳහා සෑම කෙනෙකුටම අයිතියක් ඇත. ඔසප් වීමේදී තම ශරීරය රැක බලා ගැනීමේ හැකියාව මෙම මූලික නිදහසේ අත්‍යවශ්‍ය අංගයකි. එහෙත් මිලියන සියගණනක් මිනිසුන්ට ඔසප් නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය සහ ඔසප් සෞඛ්‍ය සඳහා ප්‍රමාණවත් පහසුකම් නොමැත.

මෙවර ආර්තව සනීපාරක්ෂාව දින තේමාව වන්නේ: " #PeriodfriendlyWorld යන්නයි.ඒ  සඳහා එක්වෙමු."

මෙම දිනයේ අරමුණ වන්නේ තහනම් කිරීම් බිඳ දැමීම සහ ලොව පුරා ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම ප්‍රචාරය කිරීමයි. එය ප්‍රථම වරට 2014 දී නිරීක්ෂණය කරන ලද අතර ජර්මනිය පදනම් කරගත් NGO WASH United විසින් එය ආරම්භ කරන ලදී. දිනය, මැයි 28, ඔසප් චක්‍රයේ සාමාන්‍ය දිග සහ ඔසප් වීමේ කාලය පිළිබිඹු කරයි.

ගෝලීය වශයෙන් මිලියන 500 කට අධික කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින්ට ඔසප් සනීපාරක්ෂක පහසුකම් සඳහා නිසි ප්‍රවේශයක් නොමැති නිසා මෙම දිනය තීරණාත්මක වේ.

මෙම ප්‍රවේශය නොමැතිකම ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය සහ සමස්ත යහපැවැත්මට බලපායි. ඔසප් සනීපාරක්ෂාව යනු සනීපාරක්ෂක නිෂ්පාදන සඳහා පමණක් ප්රවේශ වීමට වඩා වැඩි යමක් වේ.

වෙනස් කිරීම සඳහා පිරිසිදු හා ආරක්ෂිත අවකාශයන් තිබීම, සබන් හා ජලය සමග සේදීමේ හැකියාව සහ භාවිතා කරන ලද ඔසප් නිෂ්පාදන සනීපාරක්ෂක ලෙස බැහැර කිරීම එයට ඇතුළත් වේ. වැදගත් කරුණක් නම්, එය ගෞරවාන්විතව සහ අපහසුතාවයකින් හෝ බියකින් තොරව කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ඔසප් වීම පිළිබඳ අධ්‍යාපනය ද ඇතුළත් වේ.

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයට ගෞරව කිරීම ඔසප් වීම සම්බන්ධ බහු-මාන ගැටළු විසඳීමට උපකාරී වේ. ප්‍රමාණවත් සනීපාරක්ෂක පහසුකම් නොමැතිකම, දැරිය හැකි මිලකට මාසික නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය නොමැතිකම සහ අපකීර්තියට හා වෙනස් කොට සැලකීමට තුඩු දෙන සංස්කෘතික තහනම් ඇතුළත් වේ.

අධ්‍යාපනය සහ දැනුවත් කිරීම තුළින්, ගැහැණු ළමයින්ගේ සහ කාන්තා අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය සහ සමස්ත ජීවන අවස්ථා කෙරෙහි දුර්වල ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ ඍණාත්මක බලපෑම අඩු කිරීමට දිනය දායක වේ.

 එය ඔසප් වීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රතිපත්ති, පහසුකම් සහ සමාජ ආකල්ප වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ක්‍රියා කිරීමට කැඳවීමකි.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයේ ඉතිහාසය 

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය විචිත්‍රවත් සහ බලපෑම්කාරී ඉතිහාසයක් ඇත. එය ඔසප් වීමේ අපකීර්තියට බාධා කිරීම සහ සෑම කෙනෙකුටම, සෑම තැනකම ආර්තව සත්කාරය ප්‍රවේශ විය හැකි බවට පත් කිරීමයි.

2013 දී Go-getter NGO WASH United විසින් ආරම්භ කරන ලද, මෙම දිනය ඉක්මනින් ඔසප් වීම පිළිබඳ ගෝලීය සංවාදයක් ආරම්භ කරමින් එහි සලකුණ තැබීය.

එහි වාර්ෂික සැමරුම සඳහා මැයි 28 තෝරා ගැනීම අහම්බයක් නොවේ. එය දක්ෂ ලෙස දින 28 ක සාමාන්‍ය ඔසප් චක්‍රය සහ ඔසප් වීමේ දින පහ, මැයි පස්වන මාසය සමඟ සමපාත වේ. ඔවුන් මුළු ඔසප් අත්දැකීමම එක දිනයකට  ගත්තා වගේ!අදහසක් මින් ජනිත වේ.

මෙම දිනයේ අරමුණ වන්නේ "තහනම් කිරීම් බිඳ දමා ඔසප් වීම සාමාන්‍ය දෙයක් බවත් එය අපකීර්තියෙන් තොර විය යුතු බවත් ප්‍රචාරය කිරීමයි". 

 2030 වන විට සෑම කෙනෙකුටම ඔවුන්ගේ ඔසප් වීම ආරක්ෂිතව, සෞඛ්‍ය සම්පන්නව සහ ලැජ්ජාවකින් තොරව කළමණාකරණය කළ හැකි බව සහතික කිරීම මෙහි අරමුණයි.

කාන්තාවන්ගේ සහ නව යොවුන් වියේ ගැහැණු ළමයින්ගේ යහපැවැත්ම සහ සවිබල ගැන්වීම සඳහා ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව (MHH) අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඕනෑම දිනක, ලොව පුරා කාන්තාවන් මිලියන 300 කට වඩා ඔසප් වීම සිදු වේ. සමස්තයක් වශයෙන්, ඇස්තමේන්තුගත මිලියන 500 කට ඔසප් නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය නොමැති අතර ඔසප් සනීපාරක්ෂක කළමනාකරණය (MHM) සඳහා ප්‍රමාණවත් පහසුකම් නොමැත. ඔවුන්ගේ ඔසප් වීම ඵලදායී ලෙස කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ගැහැණු ළමයින්ට සහ කාන්තාවන්ට ජලය, සනීපාරක්ෂාව සහ සනීපාරක්ෂාව (WASH) පහසුකම්, දැරිය හැකි සහ සුදුසු ඔසප් සනීපාරක්ෂක ද්‍රව්‍ය, හොඳ පිළිවෙත් පිළිබඳ තොරතුරු සහ අපහසුතාවයකින් හෝ අපකීර්තියකින් තොරව ඔසප් වීම කළමනාකරණය කළ හැකි ආධාරක පරිසරයක් අවශ්‍ය වේ.

WHO/UNICEF ඒකාබද්ධ අධීක්ෂණ වැඩසටහන 2012 අනුව, ඔසප් සනීපාරක්ෂාව කළමනාකරණය පහත පරිදි අර්ථ දක්වා ඇත:

" කාන්තාවන් සහ නව යොවුන් වියේ ගැහැණු ළමයින් ඔසප් රුධිරය අවශෝෂණය කර ගැනීමට හෝ එකතු කිරීමට පිරිසිදු ඔසප් කළමනාකරණ ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කරයි, එය අවශ්‍ය විටෙක පුද්ගලිකත්වය වෙනස් කළ හැකිය, අවශ්‍ය පරිදි ශරීරය සේදීම සඳහා සබන් සහ ජලය භාවිතා කිරීම සහ ආරක්ෂිත සහ පහසු පහසුකම් සඳහා ප්‍රවේශය ඇත. භාවිතා කරන ලද ඔසප් කළමණාකරණ ද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම ඔවුන් ඔසප් චක්‍රයට සම්බන්ධ මූලික කරුණු සහ එය ගෞරවාන්විතව සහ අපහසුතාවයෙන් හෝ බියෙන් තොරව කළමනාකරණය කරන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගනී. 

මෙම ව්‍යාපාරය දැවැන්ත ලෙස වර්ධනය වී ඇති අතර, ලොව පුරා හවුල්කරුවන් 970 කට අධික සංඛ්‍යාවක් ගුණාත්මක මාසික නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය ලබා දීමට කටයුතු කරයි. ඔවුන් ඔසප් වීම පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කිරීම, සෘණාත්මක සමාජ සම්මතයන් වෙනස් කිරීම සහ කාලාන්තර නිෂ්පාදන සඳහා බදු අඩු කිරීම වැනි ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් සඳහා ක්‍රියා කරයි.

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයේ ගෝලීය ප්‍රවේශය සහ බලපෑම අති මහත් ය. පළමු වසර තුළ මිලියන 20කට අධික ජනතාවක් වෙත ළඟා වීමෙන් ආරම්භ වූ දෙය 2022 වන විට මිලියන 700කට ආසන්න ජීවිත සංඛ්‍යාවක් වෙත ළඟා වී ඇත. එය ඔසප් වීම පිළිබඳ බොහෝ සංවාද සහ ආකල්ප වෙනස් කිරීමකි!

විවිධ රටවල් පාසල් සහ සේවා ස්ථානවල ඔසප් නිෂ්පාදන නොමිලේ ලබා දීමට ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ පාසල් විෂයමාලාවලට ඔසප් අධ්‍යාපනය පවා ඇතුළත් කිරීමත් සමඟ වෙනස්කම් සිදුවෙමින් පවතී.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය සමරන්නේ කෙසේද?

මේ දවස කතා කිරීමට පමණක් නොවේ; එය කිරීම ගැන ය. ආකර්ශනීය ඩිජිටල් ඔසප් වළලු නිර්මාණය කිරීමේ සිට ඔසප් සෞඛ්‍යය සඳහා වැඩි ආයෝජනයක් කිරීමට රජයන් සහ සංවිධාන සම්බන්ධ කර ගැනීම දක්වා දැනුවත් කිරීම දක්වා, ආර්තව සනීපාරක්ෂාව දිනය කාලාන්තර දරිද්‍රතාවය සහ අපකීර්තිය අතීතයේ දේවල් වන ලෝකයක් කරා ගමන් කරමින් සිටී.

අවසාන ඉලක්කය? 

 2030 වන විට ඔසප් වීම සාමාන්‍ය ජීවිතයේ යථාර්ථයක් වන අනාගතයක් ඉලක්ක කර ගනිමින්, ඔසප් වීම නිසා කිසිවෙකු පසුබට නොවන බවට වග බලා ගැනීම.

මෙම විචිත්‍රවත් යෝජනා සමඟින් ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය සැමරීම ප්‍රබල විය හැකිය.

  ⛔ඔබේ දැනගැනීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් පෙළ ගැසෙන්න.

 කාලාන්තර නිෂ්පාදන අමුද්‍රව්‍යවල විනිවිදභාවය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න. මෙම නිෂ්පාදන ආරක්ෂිත සහ හානිකර රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් තොර බව සහතික කිරීම සඳහා ඒවායේ ඇති දේ සම්පූර්ණයෙන් හෙළිදරව් කිරීමට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනයට සහාය වීම.

  ⛔ඔසප් සමානාත්මතාවයේ නියැලෙන්නන් අනුගමනය කරන්න සහ සහාය දෙන්න.

 සමාජ මාධ්‍යවල, ඔසප් සමානාත්මතාවය සඳහා සටන් කරන සංවිධාන සහ පුද්ගලයන්ගේ හඬ සමඟ සම්බන්ධ වී විස්තාරණය කරන්න.

  ⛔අතථ්‍ය වැඩමුළුවකට සම්බන්ධ වන්න. 

ඔසප් වීම පිළිබඳ අන්තර්ක්‍රියාකාරී සාකච්ඡා ඉදිරිපත් කරන  සබැඳි වැඩමුළුවලට සහභාගී වන්න. මෙම වැඩමුළු සියලුම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ පුද්ගලයන් සාදරයෙන් පිළිගනු ලබන අතර අත්දැකීම් ඉගෙන ගැනීමට සහ බෙදා ගැනීමට විශිෂ්ට ක්‍රමයකි.

පොදු සහ ප්‍රජා සිදුවීම්වල නිරත වන්න.

  ⛔පොදු කටයුතුවලට සම්බන්ධ වීමෙන් සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය. 

පෑඩ් පරිත්‍යාග කිරීම සඳහා ළමා නිවාසවලට යාම හෝ ඔසප් සෞඛ්‍යය පිළිබඳ අධ්‍යාපනික සැසිවල නියැලීම මේවාට ඇතුළත් විය හැකිය.

  ⛔ බාලදක්ෂයින් සවිබල ගැන්වීම:

 ළඟා වීමට අපහසු ප්‍රදේශවල ගැහැණු ළමයින් සවිබල ගැන්වීම අරමුණු කරගත් ක්‍රියාකාරකම්වලට සහභාගී වන්න. මේවා නැවත භාවිත කළ හැකි පෑඩ් භාවිත කරන ආකාරය ඉගැන්වීමේ සිට සනීපාරක්ෂක නිෂ්පාදන සපයන සිදුවීම් සංවිධානය කිරීම දක්වා පරාසයක විහිදිය හැක.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ වැදගත්කම 

ලොව පුරා සිටින කාන්තාවන්ගේ සහ ගැහැණු ළමයින්ගේ සෞඛ්‍යය, යහපැවැත්ම සහ සවිබල ගැන්වීම සඳහා යහපත් ඔසප් ස්වස්ථතාව ඉතා වැදගත් වේ. කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට ඔවුන්ගේ සම්පූර්ණ හැකියාවන් කරා ළඟා වීමට එය තීරනාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි:

  ⛔සෞඛ්‍යය සහ අභිමානය:

 ඵලදායී MHM සෞඛ්‍ය අවදානම් වළක්වා ගැනීමට සහ ඔසප් වීම ගෞරවාන්විතව කළමනාකරණය කිරීම සහතික කරයි.

  ⛔අධ්‍යාපනය සහ අවස්ථා:

 ආර්තව සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ අධ්‍යාපනය සහ නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය ඇති ගැහැණු ළමයින් ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපනය දිගටම කරගෙන යාමට සහ සමාජයට පූර්ණ ලෙස සහභාගී වීමට වැඩි ඉඩක් ඇත.

  ⛔නිශ්ශබ්දතාවය බිඳීම: 

ඔසප් වීම පිළිබඳ විවෘත සංවාද තහනම් කිරීම්වලට අභියෝග කිරීම සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම.

මානව හිමිකම්, මහජන සෞඛ්‍යය, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සහ තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා ආයෝජනය මගින් ඉටු කරන වැදගත් කාර්යභාරය පිළිබිඹු කරමින් ගෝලීය සහ ජාතික සෞඛ්‍ය සහ සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති ඔසප් සෞඛ්‍යයට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුය. පාසල්, සේවා ස්ථාන සහ පොදු ආයතන ජනතාවට සුවපහසුව සහ අභිමානයෙන් ඔසප් වීම කළමණාකරණය කළ හැකි බව සහතික කළ යුතුය. ඉලක්කගත ප්‍රතිපත්ති මගින් අඩු ආදායම්ලාභී කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් ඔසප් නිෂ්පාදන ලබා ගැනීමට අරගල කරන සහ ජලය සහ සනීපාරක්ෂක සේවා සඳහා සීමිත ප්‍රවේශයක් ඇති කාලපරිච්ඡේද දරිද්‍රතාවය තුරන් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතුය.

Leo Poornima Nethmini

First Year

Faculty of Arts