දියවැඩියා රෝගයේ වර්තමාන ව්‍යාප්තිය
දියවැඩියා රෝගය ගෝලීය සෞඛ්‍යය අභියෝගයක් වන අතර මෑත දශක කිහිපය තුළ එහි ව්‍යාප්තිය තියුණු ලෙස ඉහළ ගොස් තිබේ.දියවැඩියාව යනු අග්න්‍යාශය ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැති විට හෝ ශරීරයට නිපදවන ඉන්සියුලින් ඵලදායී ලෙස භාවිතා කිරීමට නොහැකි වූ විට ඇතිවන නිදන්ගත රෝගයකි.ඉන්සියුලින් යනු රුධිර ග්ලූකෝස් නියාමනය කරන හෝමෝනයකි.ජාත්‍යන්තර දියවැඩියා සම්මේලනයට (IDF) අනුව, 2023 වන විට, ලොව පුරා වැඩිහිටියන් මිලියන 537ක් පමණ දියවැඩියාවෙන් පෙළෙයි.වර්තමාන ප්‍රවණතා දිගටම පැවතුණහොත් 2045 වන විට මෙම සංඛ්‍යාව මිලියන 783ක් දක්වා වැඩි වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත.IDF Diabetes Atlas (2021) වාර්තා කරන්නේ වැඩිහිටි ජනගහනයෙන් (අවුරුදු 20-79) 10.5%කට දියවැඩියාව ඇති බවත්, ඔවුන් එම තත්ත්වය සමඟ ජීවත් වන බව අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් නොදන්නා බවත්ය.
ලෝක සෞඛ්‍යය සංවිධානය පවසන පරිදි,2022 දී, වයස අවුරුදු 18 සහ ඊට වැඩි වැඩිහිටියන්ගෙන් 14% ක් දියවැඩියාවෙන් පෙළෙන අතර, 1990 දී එය 7% සිට වැඩි විය. වයස අවුරුදු 30 සහ ඊට වැඩි දියවැඩියා රෝගයෙන් පෙළෙන වැඩිහිටියන්ගෙන් අඩකට වඩා (59%) ඔවුන්ගේ දියවැඩියා රෝගයට බෙහෙත් නොගනී.2021 දී, දියවැඩියාව මිලියන 1.6 ක මරණ සඳහා සෘජු හේතුව වූ අතර දියවැඩියාව හේතුවෙන් සිදුවන සියලුම මරණවලින් 47% ක් වයස අවුරුදු 70 ට පෙර සිදු විය. තවත් වකුගඩු රෝග මරණ 530 000ක් දියවැඩියාව හේතුවෙන් සිදු වූ අතර අධි රුධිර ග්ලූකෝස් හෘද වාහිනී මරණ වලින් 11% ක් පමණ ඇති කරයි.
දියවැඩියාව සෑම වයස් කාණ්ඩයකම පුද්ගලයන්ට බලපාන නමුත් එය විශේෂයෙන් මැදිවියේ සහ වැඩිහිටි ජනගහනය අතර බහුලව දක්නට ලැබේ.දුර්වල ආහාර, ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් නොමැතිකම සහ තරබාරුකම වැනි ජීවන රටා සාධක සමඟ බොහෝ විට සම්බන්ධ වන දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව, සියලුම දියවැඩියා රෝගීන්ගෙන් 90% ක් පමණ වේ.දියවැඩියාවේ ගෝලීය ව්‍යාප්තිය වැඩිහිටියන්ට පමණක් සීමා නොවේ.පළමු වර්ගයේ දියවැඩියා රෝගය එතරම්ම සුලභ නොවූවද එය ළමයින්ට සහ තරුණ වැඩිහිටියන්ට බලපාන අතර,ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රදේශවල එහි ව්‍යාප්තිය ද ඉහළ යමින් පවතී.දියවැඩියා ව්‍යාප්තිය ඉහළ යාම අඩු සහ මධ්‍යම ආදායම් ලබන රටවල වඩාත් කැපී පෙනෙන අතර,වේගවත් නාගරීකරණය සහ වෙනස් වන ආහාර රටාවන් එයට දායක වේ.
දියවැඩියා වසංගතය මැඩපැවැත්වීමේ උත්සාහයන් අතරට මහජන සෞඛ්‍යය අධ්‍යාපනය වැඩිදියුණු කිරීම,දැරිය හැකි සෞඛ්‍යය සේවාවක් සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි කිරීම,සෞඛ්‍යය සම්පන්න ආහාර පුරුදු ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ නිතිපතා ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් දිරිමත් කිරීම ඇතුළත් වේ.දියවැඩියාව කල්තියා හඳුනා ගැනීම සහ වඩා හොඳින් කළමනාකරණය කිරීම සංකූලතා වැළැක්වීම සහ ගෝලීය සෞඛ්‍යය පද්ධති මත සමස්ත බර අඩු කිරීම සඳහා ඉතා වැදගත් වේ.
