මෙරට ඉතිහාසයේ මත්ද්රව්ය ගැන පැවසෙන්නේ අද ඊයේ නොවේ. බුදුන්ගේ කාලයේ පවා මත්පැන් යහමින් තිබූ බව බෞද්ධ සාහිත්‍ය කතාවන්ගේ දැක්වේ.
රජපවුලේ සුරා පානයන් හා සාද ගැන ද අපේ ඉතිහාස කතා සාක්ෂි දරයි. එසේ වුව ද මත්ද්රව්ය මෙරට තිබූ බවට ඇති පැරණිතම සාක්ෂි හමුවන්නේ යුරෝපීයයන්ගේ පැමිණීමෙනි.
පෘතුගීසීන් විසින් අබිං කෑම ලංකාවට හදුන්වාදුන් බව පැවසේ.
එසේනම් මත්ද්රව්ය කියන්නේ මොනවාද? මොළයේ ක්‍රි‍යාකාරිතවය කෙරේ බලපාන සහ මොළයේ සාමාන්‍ය මානසික ක්‍රියාකාරිත්වය වෙනස් කරන නීති විරෝධී ද්‍රව්‍ය මත්ද්රව්ය ලෙස නීතියෙන් සැලකේ. මරිජුවානා හා බ්‍රවුන් ෂුග' (පිරිපහදු නොකළ හෙරොයින්), වැනි දේවල් ද උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැක. පාලනයක් ඇතිව සීමිතව භාවිතා කරන ඛෙහෙත් ද්‍රව්‍යයන් වන මෝෆින් වැනි වේදනානාශකවල ද වෙයි.හෙරොයින් වලින් ලබා ගන්නා දෑ අඩංගුය. ෆාමසි වලින් ලබා ගන්නා වේදනා සමනක,සිත සන්සුන් කරවන සුළුඛෙහෙත් ද්‍රව්‍ය ද මෙම ගණයට අයත් වෙයි.බොහෝ සංස්කෘතින් තුළ ඊට ආ‍වේණික වූ සුවිශේෂී වූ මත්ද්රව්ය ඇත. දේශීය වශයෙන් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන මෙම ද්‍රව්‍ය ආගමික හා විනෝද කටයුතු සඳහා ද භාවිතා කරයි.
මේ අනුව සෑම දෙනාම පාහේ සිය ජීවිතයේ කිසියමි කාලයකදී හෝ අවස්ථාවකදී මත්ද්රව්ය භාවිතා කර තිඛෙන්නට පුළුවන. නිදි කිරා වැටීම වැළැක්වීමට ද ශරීරය ප්‍රාණවත්ව තබා ගැනීමට ද අපි කෝපි පානයකරමු. බුලත් කෑමට දූම්කොළ භාවිතා කරයි.එසේ නැතහොත් වෛද්‍යමය හේතූන් මත මත්ද්‍රව්‍යයක් ලෙස හැඳින්වෙන ද්‍රව්‍යයන් නියම කර භාවිතා කිරීම සිදූවෙයි .
මත්ද්රව්ය සියල්ලම වාගේ සමාජීය වශයෙන් පිළි ගැනීමට පාත්‍ර වන අතර වෛද්‍යමය වශයෙන් විඳ දරා ගත හැකි ආරක්ෂා සහිත ප්‍රමාණවලින් පරිහරණව කළ හැකි වුවද,මෙම සීමා වලින් බැහැර වීම නිසා වෛද්‍යමය, සමාජයීය, මනෝවිද්‍යාත්මක හා නෛතික ප්‍රශ්නවලට මඟ සැලසේ. අනිසි ලෙස මත්ද්රව්ය පරිහරණ යනු මෙයයි. පුද්ගලයෙකු අත්හදා බැලීමක් ලෙස සෙමින් සෙමින් නිතිපතා භාවිතා කරන විට හුරුපුරුදු වීම නැතහොත් වෛද්‍යවරයෙකු විසින් නියම කරනු ලබන මත්ද්‍රව්‍යක් එබඳු නිර්දේශයක් හෝ වෛද්‍යමය අවශ්‍යතාවයකින් තොරව භාවිතා කිරීම ද අනිසි ලෙස පරිහරණය කිරීමකි. මත්ද්රව්ය අයථා පරිහරණයට බලපෑම් කරන සාධක අතර පුද්ගලයා,මත්ද්රව්ය වර්ගය සහ භාවිතයට අදාළ සමාජ සංස්කෘතික සන්දර්භය වෙයි. පුද්ගලයා මත්ද්රව්ය අයථා පරිහරණයට යොමු වන්නේ මත්ද්රව්ය හා එහි බලපෑම පිළිබඳ විශ්වාසයන් ද ,මත්ද්රව්ය භාවිතා කිරීමට හේතුවන පුද්ගලයාගේ භාවික තත්ත්වය ද , පීඩාකාරී අවස්ථාවලට මුහුණ දීමේ උපක්‍රම හා ස්වයං නිර්ණය පිළිබඳ ප්‍රශ්න ද හේතු වෙයි.
කිසියමි පුද්ගලයෙකු සිරිතක් වශයෙන් මත්ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කරන්නට වූ කළ කායික ක්‍රියාවලියේ දී එම මත්ද්‍රව්‍යය ශරීරය තුළ රුඳි තිබීමට ඉඩ සැලසෙන පරිද්දෙන් ශරීරය ද අනුවර්තනය ද විම ආරමිභ වෙයි. එම මත්ද්රව්ය භාවිතා කිරීමේ ප්‍රමාණය වැඩිවන තරමට ඒ සඳහා ශරීරය විසින් කරනු ලබන අනුවර්තනය ද විශාල වෙයි. මත්ද්රව්ය වලින් අපගේ මොළයේ ස්වභාවිකව නිපදවෙන ඇතැමි රසායනික ද්‍රව්‍යවල ක්‍රියාකාරිත්වය අක්‍රිය කරවයි. ඒ අනුව මෙකී රසායනික ද්‍රව්‍යවල ස්වභාවික නිෂ්පාදන ප්‍රමාණය හා ක්‍රියාකාරිත්ව හැකියාව අනුක්‍රමයෙන් හීන වී යයි. ඒ හේතුව මත අදාළ මත්ද්රව්ය කුඩා ප්‍රමාණයකින් හෝ ඉදහිට භාවිතයෙන් ලබා ගත් ප්‍රතිඵල අත්පත් කර ගැනීම සදහා ඇබ්බැහි වූවන්ට වඩාත් විශාල මත්ද්රව්ය ප්‍රමාණයක් නිරතුරුව ම ගැනීම අවශ්‍ය වෙයි. මෙම ක්‍රියාවලිය හැඳින්වෙන්නේ කිසියමි මත්ද්‍රව්‍යයකට සහිෂ්ණුතාවය වර්ධනය වීම ලෙසින්ය.ඇතැමි මත්ද්රව්ය නිසා මිනිස් සිරුරෙහි සීඝ්‍රයෙන් සහිෂ්ණුතාවය වර්ධනය වෙයි. උදා-නිකොටින්,දුඹුරු සීනි,එමෙන් ම මත්පැන් වැනි මත්ද්රව්ය හේතුවෙන් මෙම ප්‍රතිඵලය ඇතිවනුයේ වඩාත් සෙමෙන්ය.
ලොව ඇති මත්ද්රව්ය වර්ග ලෙස ක්‍රොකඩිල් , වූන්ගා බාත් සෝල්ට්ස්, AH-7921, ෆ්ලැකා, ක්‍රිස්ටල් මෙත්,ක්‍රැක් කොකේන්,ඈශ් ආදි බොහෝ මත්ද්රව්ය වේ.
මෙම මත්ද්රව්ය පුද්ගලයා කෙරෙහි විවිධාකාරයෙන් බලපා ඇති ආකාරය ද අපට හදුනා ගත හැකිය.
Leo Rashmi Shasikala
University of colombo
Faculty of art
