Mind Pulse
Phase - 1
Session - 1
සිතුවිලි ඔයා පාලනය කරනවද? ඔයා සිතුවිලි පාලනය කරනවද ?
හැඟීම් කියන්නේ භාවයන් එහෙම නැත්නම් චිත්වේග කියලා හඳුන්වන්නත් පුළුවන්. චිත්තවේග, හැඟීම් බොහෝ වෙලාවට අපේ සිත, මනස මුල්කරගෙන තමයි පැන නගින්නේ ඒ වගේම චිත්තවේග, හැඟීම් අපි පෙන්වන්නේ අපේ මුහුණෙන් භාවයන්වලින්.හැඟීම් අපිට ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් දෙකක් හඳුනගන්න පුළුවන් ධනාත්මක හැඟීම් සහ සෘණාත්මක හැඟීම් .
අපේ සිතුවිලි බලවත් වුණාම සිතුවිලි විසින් අපිව පාලනය කරනවා .
⛔ සෘණාත්මක හැඟීම් වලට උදාහරණයක් ලෙස :- ව්‍යාපාරයක් කරන පුද්ගලයෙකු තම ව්‍යාපාරයෙන් ලාභ ලැබෙන්නේ නැහැ, මේක මට කරන්න බැහැ කියල අත්හරිනවා නම් ඒක ඍණාත්මක හැඟීමක් සෘණාත්මක ආකල්පයක් .
⛔ ධනාත්මක හැඟීමකට උදාහරණයක් ලෙස :- ක්‍රිකට් ක්‍රීඩකයෙක් තමන්ගේ මංගල තරග වාරයේදීම ශතකයක් ලබාගෙන ක්‍රීඩාවේදී වීරයා බවට පත්වුණාම ඔහු දිගින් දිගටම පුහුණුවීම් කටයුතු සඳහා සහභාගි නොවී තමා වීරයා ලෙස සලකා කටයුතු කරනවා මේක ධනාත්මක හැඟීමක් .
අපිට හැඟීම් බොහෝමයක් හඳුනාගත හැකිය .(ආදරය ,කෝපය, සතුට, විරහව, ප්‍රේමය, රාගය, ජය ,පරාජය )
⛔" පපුතුරක ගුලිව අතීතය හීන්සරයෙන් මිමිනීම ,දරන්නම බැරිම නුඹ නොමැති බව හදවත පිළිනොගැනීම ".
ආදරය විරහව පිළිබඳව බොහෝ කවි ,ගීත ,නිසදෙස්, කෙටි කතා, නවකතා ලියවුණේ හැඟීම් දරාගන්නම බැරි තැන .
හැඟීම් පාලනය කරගන්න බැරිවුණු අවස්ථා තියෙනවද?. හැඟීම් පාලනය කරගන්න බැරිවුණු මිනිස්සු ඔබ දැකලා තියෙනවද ?.
බොහෝ වෙලාවට මිනිසුන් දන්නේ නැහැ තමන්ට මේ ආවේ චිත්ත වේගයක්ද, මේක හැඟීමක්ද කියලා .හැඟීමක් පිට කරන විදි එක එක මිනිසුන්ට විවිධාකාරයි. මේක හැඟීමක්ද, ආවේගයක්ද, චිත්ත වේගයක්ද මේක මම පාලනය කළ යුතුද කියන තැන ප්‍රශ්නාර්ථයක් තියෙන්නේ මිනිසුන් ඒ ගැන දන්නේ නැති නිසා .
අපි උදාහරණයක් ලෙස :- කෙනෙකුට ලැබෙන්නේ එයාගේ රැකියාවෙන් අඩු වැටුපක්. නමුත් ඔහුට අවශ්‍ය කාර් එකක් මිලදී ගන්න ඔහු මේ මොහොතේ කාර් එකක් මිලදී ගත්තත් පසුව ඔහු කනස්සල්ලට පත් වෙනවා කාර් එකට මුදල් ගෙවා ගැනීමට අපහසු වීම නිසා .කාර් එකක් මිලදී ගැනීමට පෙර ඔහුට කාර් එකක් මිලදී ගත යුතුයි කියලා හැඟීමක් තමයි එන්නෙ ඒ වෙලාවෙදි තමන්ගේ වැටුප ගැන හිතලා තමන්ගේ අනාගතය ගැන හිතලා ඒ හැඟීම යටපත් කරගත්තනම් තමන් ඒ හැඟීම පාලනය කරගත්තනම් ඔහුට පසුව කනස්සල්ලට පත්වෙන්න අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ .
උදාහරණයක් ලෙස:- තරබාරු කෙනෙක් ආහාර පාලනය කළ යුතුයි කියලා සිතනවා නමුත් පසුව තෙල් සහිත ආහාර, පිටි සහිත ආහාර, රසවත් පැණි රස ආහාර දුටු විට සිතනවා මේවා ආහාරයට ගන්න නමුත් ඇත්තටම මේ ගැන සිතන කෙනෙක් නම් එම ආහාර සුදුසු නෑ කියලා සිතලා තමන්ගේ හැඟීම යටපත් කරගෙන ආහාර අනුභවයෙන් වැළකිලා ඉන්නවා.
අපිට විවිධාකාර සිතිවිලි හැඟීම් හඳුනාගන්න පුළුවන් ඒ අතරින් සිරකරුවකු ගතහොත් ඔහු ආවේගශීලී වීම නිසා යම්කිසි ඝාතන සිද්ධියකට සිරගත වී සිරදඬුවම් ලබනවා නම් ඔහු ඒ ඝාතනය නොකර සිටියානම් ඒ තත්ත්වය තමන්ට උදා වෙන්නේ නැහැ කියලා සිතනවා ඒ කියන්නේ හැඟීම් තේරුම් අරගෙන තමන් හැඟීම් පාලනය කළා නම් තමාට අද ඒ තත්ත්වය උදාවෙන්නේ නැහැ කියලා තේරුම් අරගෙන තියෙනවා .
අපි බලමු හැඟීම් මොන වගේද අපි පාලනය කරන්න ඕන කියලා ඒ වගේම ඇයි අපි හැඟීම් පාලනය කරන්න අවශ්‍ය සහ හැඟීම් කළමනාකරණය කරගන්නේ කෙසේද කියලා .(නිවසෙහි ඇති කරන සුනඛයෙක්, සුරතලෙක් වගේ අපි හැඟීම් පාලනය කළ යුතුයි) .
පුරාණ කතා වලට අනුව බල්ලා මිනිසාගේ මිතුරාය . අපි සුනඛයෙක් ඇති කරද්දී සුනඛයාට නිසි පුහුණුවක් ලබා දුන්නේ නැත්නම් සුනඛයාගේ පාලනය නොමැති වූ විට හාම්පුතා වුවද සපා කන්න පුළුවන් .නමුත් අපි සුනඛයෙක් නිසි පරිදි පුහුණු කරනවා නම් හාම්පුතාගේ අණට අනුව ක්‍රියා කරනවා .අන්න ඒ වගේ තමයි මුලින්ම අපි අපේ සිතුවිලි පාලනය කරන්න පුරුදු වෙන්න ඕන .සිතුවිලි පාලනය කරන්න ප්‍රධාන කොටස් තුනක් යටතේ මම කරුණු ගොනු කරන්නම් .
1. සිතුවිලි පිළිගත යුතුයි .
2. තර්කානුකූලව බුද්ධිය සිතිය යුතුයි .
3. සිතුවිලි හැසිරවිය යුතුයි .
අපි අපේ සිතුවිලි පිළිගත යුතුයි . යාළුවෙක් ඔයාට බැන්නොත් ඔයා ඒ පිළිබඳව සිතන ආකාර දෙකක් හඳුනාගන්න පුළුවන් . ඇයි යාළුවා බැන්නෙ කියලා සිතනවා .එහෙම නැත්නම් ඒ එයාගේ විදිය කියලා සිතනවා .මෙතනදි 'අනේ ඇයි එයා එහෙම කළේ" කියලා අපි දිගටම සිතීම නිසා අපේ සිතට දුකක් දැනෙනවා. ඒ වගේම අපි ඒක පිටිපස්සෙ දිගින් දිගටම යනවා .නමුත් ඒ එයාගේ විදිය කියලා සිතද්දි ඒක එතනින් ඉවර වෙනවා .අපි මෙතනදි සුනඛයාව උදාහරණයට අරගෙන බැලුවොත් අපි ව්‍යායාම සඳහා පාරේ දුවගෙන යනවා නම් අපි පුහුණු කරපු සුනඛයත් අපේ පස්සේ දුවගෙන එනවා .ඒ වගේම තමයි අපි නිහඬව ගෙදරට වෙලා වැඩක් කරගෙන ඉන්නකොට සුනඛයා නිහඬව අපි අසලම රැඳී සිටිනවා.මෙන්න මේ වගේ තමයි අපි අපේ හැඟීම් ගැන නිතර නිතර හිතලා ඒව දිගින් දිගටම පවත්වගෙන යනවට වැඩා අපි නිශ්ශබ්දව හෝ එය නිමා කිරීම තුළින් අපිට සහනයක් ලබාගන්න පුළුවන් .
විභාග වලට පාඩම් කරද්දී බයක් දැනෙනවා. ඒ වගේම තමයි ඒකට හේතුව වෙන්නේ අපි පාඩම් කරලා නැහැ. නැත්නම් විභාගයට අවශ්‍ය කරන දේවල් ටික අපි හරියට ඉටු කරලා නැහැ. අන්න ඒ නිසා තමයි විභාගයට අපිට බියක් ඇති වෙන්නේ නමුත් අපි විභාගයට පෙර සූදානමකින් යුතුව කටයුතු කරානම් අපිට කිසිම වෙලාවක බියක් ඇති වෙන්නේ නැහැ .
ඔබගේ සිතට තරහක් පැමිණි විට සිතන්න මට තරහ ඇවිත් තියෙන්නේ මං මේක පාලනය කර යුතුයි කියලා .ඒ මොහොතේ තරහ පාලනය නොකළොත් සිදු වෙන්නේ කෙනෙකු සමග රණ්ඩුවක් ඇතිවීම හෝ තව කෙනෙකුට බැන වැදීමක් .මුලින්ම හැඟීම පිළිගෙන එයට විසඳුම් සෙවිය යුතුයි .
තර්කානුකූලව සිතිය යුතුයි ex:-"සුනඛය කූඩුවේ ඉද්දි එළියේ වඳුරෙක් ඉන්නවනම් සුනඛයා කෑගහනවා ,කුඩු ඇතුලේ දඟලනවා, මොන විදියකින් හරි එළියට එන්න තමයි හදන්නේ නමුත් සුනඛයට තර්කානුකූලව සිතලා බුද්ධිමත් තීරණයක් ගන්න හැකියාවක් තිබුනනම් සුනඛයා සිතනවා කඩලා එළියට එන්න බැරි කූඩුවක් ඇතුලේ තමයි මම ඉන්නේ කියලා සුනඛයා තේරුම් ගන්නවා ".ඒවගේම තමයි අපිත් ආවේගශීලී වුණු අවස්ථාවක තර්කානුකූලව සිතිය යුතුයි .
Ex:-" බුද්ධ කාලයේදී කිසාගෝතමී තමාගේ මළදරුවා අරගෙන බුදුන් වහන්සේ දැකීමට ගොස් කිව්වා තමන්ගේ දරුවට පණ අරගෙන දෙන්න කියලා. බුදුන් වහන්සේ මේ වෙලාවෙදි මළ දරුවෙකුට පණ දෙන්න බැහැ කියලා කිව්වේ නැහැ. බුදුන් වහන්සේ කිව්වේ කිසිවෙකුත් නොමළගෙයකින් අබ මිටක් රැගෙන එන්න කියලා. මෙන්න මේ වෙලාවෙදි තමයි කිසා ගෝතමී දැනගන්නේ කිසිම කෙනෙක් නොමළගෙයක් නැති බව ඒ වෙලාවෙදි තමයි තමන්ගේ මළ දරුවා වළඳාල ගිහිල්ලා බුද්ධ ශාසනයේ පැවිදි වෙන්නේ. බුදුහාමුදුරුවෝ මේ අවස්ථාවේදී කරලා තියෙන්නේ කිසාගෝතමියට තමන්ගේ තර්කානුකූල බුද්ධිය අවදි කරන්න අවස්ථාවක් ලබලා දීපු එක .
Ex:-ඒ වගේම තමයි යෞවන වියේ ඉන්න ගොඩක් අයට තියෙන ප්‍රශ්නයක් තමයි ප්‍රේම සබඳතාවලින් තමන්ගේ සිතේ ඇතිවන බිඳ වැටීම් . සෑම ප්‍රශ්නයක් දෙසම තර්කානුකූලව බුද්ධියෙන් සිතන්න .තමන් ප්‍රේම කරපු කෙනා තමන්ව දාලා ගියා නම් සිතන්න ඇත්තටම ඇය මට ආදරය කළා නම් මාව දාලා යයිද කියලා ?.
තමන්ගේ හැඟීම් හසුරුවන්න .
ඔබට තරහ ගියා නම් ආවේගශීලී නම් මොහොතකට නවතින්න තමන් විසින් ඒ අවස්ථාව හසුරුවන්න.
හැඟීම් පාලනය කළ නොහැකි වීම නිසා ඇතිවන රෝග.
චිත්ත වේග හැඟීම් හසුරුවන්න හැකියාව නොමැති වීම නිසා බොහෝ රෝගවලට ගොදුරු වෙන්න පුළුවන් . එවැනි බොහෝ රෝග පවතිනවා . ඒ අතරින්
මානසික ආතතිය, විශාදය ,මානසික අව පීඩනය ආදිය වැඩි වශයෙන් දකින්න පුළුවන් .
ලෝකයේ සෑම පුද්ගලයන් 4/1 ට මානසික රෝග පවතින අතර ලංකාවේ සෑම පුද්ගලයන් 8/1 ට මානසික රෝග පවතිනවා . ඉතින් මේ නිසා අපි අනිවාර්යෙන්ම මානසික රෝග පිළිබඳව අධ්‍යයනය කළ යුතුයි .
මානසික රෝග සඳහා විවිධ හේතු සාධක පවතින්න පුළුවන්. ඒ අතර ප්‍රධාන වශයෙන්ම ජානමය සාධක සහ සමාජ සාධක බලපාන්න පුළුවන් .
⛔ විශාදය එහෙම නැත්නම් Depression කියන තත්ත්වය ඇතිවෙන්නේ දුක දොම්නස කනස්සල්ල දීර්ඝ කාලයක් පැවතීම නිසා නිතරම දුකින් කටයුතු කරන අයට විශාද තත්ත්වයන් ඇතිවෙන්න පුළුවන් නිතරම සෘණාත්මක අදහස් ඇතිවීම සති දෙකකට වැඩි කාලයක් දුකින් දොම්නසෙන් කාලය ගත කිරීම නිසා මෙම විශාද තත්ත්වයන් ඇතිවෙනවා. විශාද තත්ත්වයේ භයානකම අවස්ථාව විදියට සිය දිවි නසා ගැනීම හඳුනාගත හැකිය . සියදිවි නසා ගැනීම් පිළිබඳව පරීක්ෂණයන්ගෙන් ඔප්පු වෙලා තියෙනවා සියදිවි නසාගත් බොහෝ පුද්ගලයන් විශාදයෙන් පෙළුණු බව .
⭕ විශාද තත්ත්වයන් නැති කර ගැනීම සඳහා අපිට අනුගමනය කරන්න පුළුවන් පියවර කිහිපයක් තියෙනවා .
1.මනෝ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමුවීම.
2. ජීවන රටාව වෙනස් කරගැනීම.
3. කවුන්සලින් සඳහා යොමු විය හැකියි .
⭕ මානසික ආතතිය කියන රෝග තත්ත්වය බොහෝ දෙනකුට වැළඳෙන්න පුළුවන් එය ඉතාම කෙටි කාලයක් සහ දීර්ඝ කාලයක් වශයෙන් පැවතිය හැකිය. මෙය බොහෝමයක් විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයන් ,පාසල් ශිෂ්‍යයන් අතරත් ඇතිවිය හැකියි .
බොහෝ කාර්යබහුල වීම, වැඩ අධික වීම, නිදහසක් නොමැතිකම නිසා මේ මානසික ආතතිය ඇතිවෙන්න පුළුවන් .
⭕මානසික ආතතිය දුරුකර ගැනීම සඳහා 1.ව්‍යායාමවල නිරත වීම. 2.මනස ලිහිල් කරන ව්‍යායාම සිදුකිරීම (ගැඹුරු හුස්ම ගැනීම, භාවනා කිරීම).
3.ප්‍රමාණවත් නින්දක් ලබා ගැනීම.
4. සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර ගැනීම.5. කාලය කළමනාකරණය (තමාගේ බොහෝ රාජකාරී කටයුතු අතර කෙටි විවේකයක් ලබා, ගැනීම කෙටි නින්දක් ලබා ගැනීම).
6.මිතුරන් පවුලේ අය සමඟ වැඩිපුරකාරය ගත කිරීම.
7. මානසික උපකාර ලබා ගැනීමත් සිදු කරන්න පුළුවන් .
⭕මේ මානසික රෝග මානසික ආතතිය බොහෝම උග්‍ර වූ අවස්ථාවලදී මරණය පවා සිදු වූ අවස්ථා හමු වේ.උදාහරණයක් ලෙස:- තමන්ට තමන් පේන්නේ ගොඩක් මහත කෙනෙක් විදියට නමුත් පිටතින් එයා එතරම් මහත කෙනෙක් නොවේ . ඒ වගේම තමයි ගොඩක් මහත කෙනෙක් තමාට ශරීරයේ බර අඩු කර ගැනීම පිණිස අනවශ්‍ය ලෙස ආහාර ලබා නොගෙන සිටීම. තමා ආහාර වැඩිපුර ලබා ගත්තා යැයි සිතා ලබාගත් ආහාර වමනය කිරීම.
ලෝක ප්‍රසිද්ධ ඩයනා කුමරියට වැළඳුණු රෝගයකින් එකක් තමයි මේ මානසික ආතතිය. තමාට තමා ගොඩක් මහත කෙනෙක් ලෙස පෙනෙන නිසා ආහාර ලබා ගත් පසු වමනය කරන්න පටන් ගන්නවා මේය දිගින් දිගටම පැවතීම නිසා ශරීරයේ බර අඩු වී මිය යාම පවා සිදුවිය හැකියි . ආතතිය උග්‍ර වූ අවස්ථාවල තමාට තමාගේ පාලනය නැතිවී යා හැකියි .
ඕනම දෙයක් පිළිබඳව වැඩිපුර සිතීම overthinking නිසා මානසික ව්‍යාකූල තත්ත්වයන් ඇතිවේ . 1.තමාට යම් යම් දේ පාලනය කළ හැකියි සිතීම . (දෙයක් බාරගන්න නොහැකිවීම). උදාහරණයක් ලෙස:- විභාගයකදී තමාට පේපර් එකකට ලකුණු අඩු වුණොත් ඒක එහෙම වෙන්න බෑ මීට වැඩිය ලකුණු එන්න ඕනි කියලා සිතනවා .ඒ පිළිබදව නිතර නිතර සිතීම නිසා අහිතකර තත්ත්වයන් ඇතිවිය හැකිය .
2. හැමදේම නිශ්චිත යැයි සිතීම .උදාහරණයක් ලෙස :- අතීතයේ සිටම පන්ති කාමරවල ඉගැන්වීම් කටයුතු සිදු කළා .නමුත් කොරෝනා කාලවකවානුවේදී මෙය online education ලෙස වෙනස්වීමත් සමග මානසික ආතතිය තියෙන පුද්ගලයෙක් එය මට මෙහෙම ඉගෙන ගන්න බෑ 'මේ දේ කරන්න බෑ කියලා සිතන්න පුළුවන් .
3.යෞවන කාලයේ
හැඟීම් පාලනය කිරීම සහ ආවේගශීලී බව පාලනය කිරීම ඉතාම වැදගත් වෙනවා .
උදාහරණයක් ලෙස :ප්‍රේම සබඳතාවයන් ඇතිවීම ,පිරිමි දරුවන් ආණ්ඩු ඇති කර ගැනීම ,වෙනත් ලිංගිකයන් සමග ඇතිවන ආකර්ෂණය ,ආලේපන ,අලුත් ඇඳුම් ,යහළුවන් සමඟ නිතර ගැවසීම ,අනුකරණය කිරීම .ආදී සියලුම හැඟීම් අප විසින් පාලනය කළ යුතු වෙනවා .
⭕ ජීවිතය කියන්නෙම පොතක් සමහර පරිච්ඡේද දුක්බරයි .සමහර
පරිච්ඡේද හරිම ගුප්තයි .සමහර පරිච්ඡේද සිත් ගන්නා සුළුයි. සමහර පරිච්ඡේද සතුටුදායකයි
⭕⭕ ඔබට සිතන්නට යමක් :- " හරිත ආත්මයන් හට මෙලොව සුව කළ නොහැකි වේදනාවක් නැත ඔබව ඔබෙන් මිදී යන්නා සේ දැනේනම් ඔබේ ආත්මය හරිත වර්ණය අතර රඳවන්න ".
Leo G.B.Y.S.Randika
First Year
Faculty of Arts
