ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය දිනය 2025
සෑම වසරකම ඔක්තෝබර් 10 වන දිනට යෙදෙන ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය දිනය යනු, ශරීර සෞඛ්‍යයට මෙන්ම අපගේ මනසේ යහපැවැත්මට ඇති වැදගත්කම ලොව පුරා අවධාරණය කරන ප්‍රධානතම දිනයකි. 1992 වසරේදී ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය සම්මේලනයේ (World Federation for Mental Health - WFMH) මූලිකත්වයෙන් ඇරඹි මෙම දිනය, මානසික රෝග සම්බන්ධ පැවති සමාජ ලැජ්ජාව (stigma) සහ අප්‍රසාදය තුරන් කිරීමේ ගෝලීය ව්‍යාපාරයේ කේන්ද්‍රස්ථානය වී ඇත.
ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය දිනයේ මූලික අරමුණු කිහිපයක් තිබේ:
- දැනුවත් කිරීම (Awareness): මානසික සෞඛ්‍ය ගැටලු කොතරම් සුලභද යන්න පිළිබඳව මහජනතාව දැනුවත් කිරීම. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) පෙන්වා දෙන පරිදි, ලොව පුරා මිලියන ගණනක් ජනතාව කාංසාව (anxiety), මානසික අවපීඩනය (depression) හෝ වෙනත් මානසික සෞඛ්‍ය තත්ත්වයන්ගෙන් පෙළෙති.
- සැහැල්ලු කිරීම (Destigmatization): මානසික රෝගයක් යනු පෞද්ගලික දුර්වලතාවක් හෝ වරදක් නොවන බවත්, එය ශාරීරික රෝගයක් සේම ප්‍රතිකාර කළ යුතු වෛද්‍ය තත්ත්වයක් බවත් සමාජගත කිරීම.
- සහාය බලමුළු ගැන්වීම: මානසික සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි දියුණු කිරීමට සහ ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය අයට සහාය වීමට රජයන්, සංවිධාන සහ ප්‍රජාවන් පෙළගැස්වීම.
මෙම දිනය වෙනුවෙන් සෑම වසරකම නව තේමාවක් යටතේ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක වේ. උදාහරණ ලෙස:
- 2023 වසරේ තේමාව වූයේ "මානසික සෞඛ්‍ය යනු විශ්වීය මානව අයිතිවාසිකමකි" යන්නයි.
- 2024 වසරේ තේමාව වූයේ "වැඩබිමේ මානසික සෞඛ්‍ය" යන්නයි.
මෙම තේමාවන් මඟින්, රැකියා ස්ථාන, අධ්‍යාපන ආයතන, සහ ප්‍රජාවන් තුළ මානසික සෞඛ්‍ය සඳහා වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමේ අවශ්‍යතාව අවධාරණය කරයි. නිදසුනක් ලෙස, වැඩබිමේදී ඇතිවන අධික ආතතිය (stress), හිංසනය හෝ සහයෝගයක් නොමැතිකම නිසා සේවකයන්ගේ මානසික සෞඛ්‍ය බරපතළ ලෙස පිරිහී යා හැකි බව පෙන්වා දී තිබේ.
ලෝක මානසික සෞඛ්‍ය දිනයේදී, අපට පහත දේ තුළින් මෙම ගෝලීය ප්‍රයත්නයට දායක විය හැකිය:
- කතා කරන්න: මානසික සෞඛ්‍ය ගැන විවෘතව කතා කිරීම පුරුදු කරන්න. ඔබට දැනෙන දේ විශ්වාසවන්තයෙකු සමඟ බෙදා ගන්න.
- අවධානය දෙන්න: වෙනත් කෙනෙකුට අවශ්‍ය විටෙක සවන් දීමට සූදානම්ව සිටින්න. ඔවුන්ගේ අදහස් විනිශ්චය කිරීමෙන් තොරව, ඔවුන්ට අවශ්‍ය සහයෝගය ලබා දෙන්න.
- ස්වයං රැකවරණය (Self-Care): ඔබේ මානසික යහපැවැත්මට මුල් තැන දෙන්න. ප්‍රමාණවත් නින්දක් ලබා ගැනීම, සමබර ආහාර වේලක් ගැනීම සහ ව්‍යායාමවල නිරත වීම වැදගත් වේ.
- උදව් ඉල්ලන්න: මානසික වශයෙන් අපහසුතාවක් දැනේ නම්, වෘත්තීය උපකාර පැතීමට පසුබට නොවන්න. උපකාර පැතීම දුර්වලකමක් නොව, එය ශක්තියේ ලකුණකි.
මානසික සෞඛ්‍ය යනු එක් දිනකට පමණක් සීමා වූ දෙයක් නොවේ. එය අඛණ්ඩ ගමනක් වන අතර, අප සැමගේ සහයෝගය මත යැපේ. මෙම දිනය අපට මතක් කර දෙන්නේ: "ඔබේ මනසට කරුණාවන්ත වන්න, ඔබ තනි වී නැත."
