ලෝක ආහාර සුරක්ෂිතතා දිනය

2024 ජුනි 7 වන දින ලෝක ආහාර සුරක්ෂිතතා දිනය ආහාර සුරක්ෂිතතා සිදුවීම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරනු ඇත.

ආහාර සුරක්ෂිතතා සිදුවීම් කෙතරම් මෘදු හෝ දරුණු වුවත් ඒවා සඳහා සූදානම් වීමේ වැදගත්කම මෙවර තේමාවෙන් අවධාරණය කෙරේ.

ආහාර සුරක්ෂිතතා සිදුවීම් යනු ආහාර පරිභෝජනය හා සම්බන්ධ විය හැකි හෝ තහවුරු කළ සෞඛ්‍ය අවදානමක් පවතින අවස්ථා වේ. ආහාර අනතුරක් සිදුවිය හැකිය, උදාහරණයක් ලෙස, හදිසි අනතුරු, ප්‍රමාණවත් පාලනයක්, ආහාර වංචා හෝ ස්වභාවික සිදුවීම් හේතුවෙන්. ආහාර සුරක්ෂිතතා සිද්ධීන් කළමනාකරණය කිරීමට සූදානම් වීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, ආහාර සුරක්ෂිතතා බලධාරීන්, ගොවීන් සහ ආහාර ව්‍යාපාර ක්‍රියාකරුවන්ගෙන් කැපවූ උත්සාහයක් අවශ්‍ය වන අතර, පාරිභෝගිකයින්ට ද ක්‍රියාකාරී භූමිකාවක් ඉටු කළ හැකිය.

ලෝක ආහාර සුරක්ෂිතතා දිනයට අනුග්‍රහය දක්වන එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානය සහ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය "ආහාර සුරක්ෂිතතාව: අනපේක්ෂිත දේ සඳහා සූදානම් වීම " 2024 සඳහා තේමාව ලෙස නම් කර ඇත. මෙවර තේමාවේ අරමුණ වන්නේ හදිසි ආහාර සුරක්ෂිතතා සිදුවීම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම සහ ඒවා කෙතරම් දරුණු වුවත්, එවැනි සිදුවීම් සඳහා සූදානම් වීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කිරීම.

 ⭕ආහාර මගින් බෝවන රෝග වැළැක්වීම 

ආහාර විෂවීම ලෙසද හැඳින්වෙන ආහාර මගින් බෝවන රෝග ඇතිවීමේ අවදානම අවම කිරීමේ ක්‍රම

කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් වේ.

 ✅ස්වභාවික විපත්වලදී ආහාර සහ ජලය ආරක්ෂා කිරීම 

විදුලිය විසන්ධි වීම, ගංවතුර, සහ ආහාර සාප්පු සවාරි සහ බෙදාහැරීම් සඳහා දේශීය සංචාරවලට බාධා ඇති කරන කාලගුණික සිදුවීම් හෝ ස්වාභාවික විපත් වල වාර ගණන, තීව්‍රතාවය සහ ප්‍රමාණය සමඟ, සුළි කුණාටු සහ අනෙකුත් කුණාටු වලදී ආහාර සහ ජලය ආරක්ෂා කරන්නේ කෙසේදැයි පාරිභෝගිකයින් දැන සිටීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ආරක්ෂිතව සිටීමට ශීතකරණ හෝ ආහාර පිසීම අවශ්‍ය නොවන හදිසි ආහාර සැපයුම් ගෘහාශ්‍රිතව එක්රැස් කිරීමද ඒ හා සමානව වැදගත් වේ.

එක්සත් ජනපදයේ ආහාර සැපයුම ලෝකයේ ආරක්ෂිතම ඒවා අතර වේ.

කෙසේ වෙතත්, ඇතැම් රෝග ඇති කරන බැක්ටීරියා හෝ රෝග කාරක ආහාර අපවිත්‍ර කරන විට, ඒවා ආහාර මගින් බෝවන රෝග ඇති කළ හැකිය, එය බොහෝ විට "ආහාර විෂ වීම" ලෙස හැඳින්වේ. ෆෙඩරල් ආන්ඩුව ඇස්තමේන්තු කරන්නේ වාර්ෂිකව ආහාර මගින් බෝවන රෝග මිලියන 48 ක් පමණ ඇති බවයි - එය සෑම වසරකම ඇමරිකානුවන් 6 දෙනෙකුගෙන් 1 දෙනෙකුට රෝගාතුර වීම හා සමාන වේ. තවද සෑම වසරකම, මෙම රෝගාබාධ හේතුවෙන් රෝහල්ගත කිරීම් 128,000 ක් සහ මරණ 3,000 ක් සිදු වේ.

 ✅රෝග ලක්ෂණ දැන ගන්න 

භයානක ආහාර මගින් බෝවන බැක්ටීරියා පරිභෝජනය කිරීම සාමාන්‍යයෙන් දූෂිත ආහාර අනුභව කිරීමෙන් දින 1 සිට 3 දක්වා රෝගාබාධ ඇති කරයි. කෙසේ වෙතත්, අසනීප විනාඩි 20 ක් ඇතුළත හෝ සති 6 කට පසුව ද ඇති විය හැක. ආහාර මගින් බෝවන රෝග වල රෝග ලක්ෂණ ඇතුළත් විය හැක: වමනය, පාචනය සහ උදර වේදනාව - සහ උණ, හිසරදය සහ ශරීර කැක්කුම වැනි උණ වැනි රෝග ලක්ෂණ.

 ✅ආහාර සුරක්ෂිතව හසුරුවන්න 

බොහෝ සෞඛ්‍ය සම්පන්න පුද්ගලයින් කෙටි කාලයක් තුළ ආහාර මගින් බෝවන රෝගයකින් සුවය ලැබුවද, සමහරුන්ට නිදන්ගත, දරුණු හෝ ජීවිතයට තර්ජනයක් වන සෞඛ්‍ය ගැටලු පවා වර්ධනය විය හැකිය. මීට අමතරව, සමහර පුද්ගලයින් ගර්භනී කාන්තාවන්, කුඩා දරුවන්, වැඩිහිටි වැඩිහිටියන් සහ දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයින් (බද්ධ වූ රෝගීන් සහ HIV/AIDS, පිළිකා හෝ දියවැඩියාව වැනි) ඇතුළු ආහාර මගින් බෝවන රෝග වර්ධනය වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත. ඔබේ පවුල ආහාර විෂ වීමෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමට, මෙම සරල පියවර හතර අනුගමනය කරන්න: 

  ⛔පිරිසිදු කරන්න

අත් සහ මතුපිට නිතර සෝදන්න

* ආහාර හැසිරවීමට පෙර සහ පසු නාන කාමරය භාවිතා කිරීමෙන් පසු ඩයපර් මාරු කිරීමෙන් පසු සුරතල් සතුන් හැසිරවීමෙන් පසු අවම වශයෙන් තත්පර 20ක් උණුසුම් ජලය සහ සබන් යොදා ඔබේ අත් සෝදන්න.

* සෑම ආහාර ද්‍රව්‍යයක්ම පිළියෙළ කිරීමෙන් පසු ඔබේ කැපුම් පුවරු, පිඟන්, උපකරණ, සහ කවුන්ටර මුදුන් උණු සබන් වතුරෙන් සෝදන්න.

* මුළුතැන්ගෙයි මතුපිට පිරිසිදු කිරීම සඳහා කඩදාසි තුවා භාවිතා කිරීම සලකා බලන්න. ඔබ රෙදි තුවා භාවිතා කරන්නේ නම්, උණුසුම් චක්රයේ බොහෝ විට ඒවා සේදීම.

* ආහාරයට නොගත් හම් සහ පොත්ත සහිත නැවුම් පලතුරු සහ එළවළු ගලා යන නළ ජලය යට සෝදන්න. පිරිසිදු නිෂ්පාදන බුරුසුවකින් ස්ථිර නිෂ්පාදන පිරිසිදු කරන්න.

* ටින් කළ භාණ්ඩ සමඟ, විවෘත කිරීමට පෙර පියන පිරිසිදු කිරීමට මතක තබා ගන්න.

  ⛔වෙන් කරන්න

අමු මස් වෙනත් ආහාර වලින් වෙන් කරන්න

* ඔබේ සිල්ලර බඩු සාප්පු කරත්තයේ, සිල්ලර බඩු බෑග්වල සහ ශීතකරණයේ ඇති අනෙකුත් ආහාරවලින් අමු මස්, කුකුළු මස්, මුහුදු ආහාර සහ බිත්තර වෙන් කරන්න.

* නැවුම් නිෂ්පාදන සඳහා එක් කැපුම් පුවරුවක් සහ අමු මස්, කුකුළු මස් සහ මුහුදු ආහාර සඳහා වෙනම එකක් භාවිතා කරන්න.

* පිඟාන උණුසුම්, සබන් වතුරෙන් සෝදා ඇත්නම් මිස කලින් අමු මස්, කුකුළු මස්, මුහුදු ආහාර හෝ බිත්තර තබා ඇති පිඟානක් මත පිසූ ආහාර තබා නොගන්න.

* අමු ආහාර සඳහා භාවිතා කරන marinades ඔබ මුලින්ම නභිගත නොකළහොත් නැවත භාවිතා නොකරන්න.

  ⛔උයන්න

නියම උෂ්ණත්වයට උයන්න

* වර්ණය සහ වයනය ආරක්ෂාව පිළිබඳ විශ්වාස කළ නොහැකි දර්ශක වේ. සියලුම ඉවුම් පිහුම් ක්‍රම සඳහා මස්, කුකුළු මස්, මුහුදු ආහාර සහ බිත්තර නිෂ්පාදනවල ආරක්ෂාව සහතික කිරීමට ඇති එකම ක්‍රමය ආහාර උෂ්ණත්වමානයක් භාවිතා කිරීමයි. මෙම ආහාර ඕනෑම හානිකර බැක්ටීරියා විනාශ කිරීම සඳහා ආරක්ෂිත අවම අභ්යන්තර උෂ්ණත්වයකට පිසිය යුතුය.

* කහ මදය සහ සුදු මදය තද වන තුරු බිත්තර උයන්න. බිත්තර පිසූ හෝ හොඳින් රත් කරන ලද වට්ටෝරු පමණක් භාවිතා කරන්න.

* මයික්‍රෝවේව් අවන් එකක පිසීමේදී ආහාර ආවරණය කර කලවම් කර කරකවන්න. හැරවුම් මේසයක් නොමැති නම්, පිසීමේදී එක් වරක් හෝ දෙවරක් පිඟාන අතින් කරකවන්න. ආහාර උෂ්ණත්වමානයක් සමඟ අභ්‍යන්තර උෂ්ණත්වය පරීක්ෂා කිරීමට පෙර, සෑම විටම ඉවුම් පිහුම් සම්පූර්ණ කරන ස්ථාවර වේලාවට ඉඩ දෙන්න.

* නැවත රත් කරන විට සෝස්, සුප් සහ හොදි තම්බා ගන්න.

  ⛔ සිසිල් කරන්න.

ආහාර ඉක්මනින් සිසිල් කරන්න

* උෂ්ණත්වය අඛණ්ඩව 40° F හෝ ඊට අඩු බවත් අධිශීතකරණ උෂ්ණත්වය 0° F හෝ ඊට අඩු බවත් සහතික කර ගැනීමට උපකරණ උෂ්ණත්වමානයක් භාවිතා කරන්න.

* මස්, කුකුළු මස්, බිත්තර, මුහුදු ආහාර, සහ අනෙකුත් දිරාපත් වන ද්‍රව්‍ය පිසීමෙන් හෝ මිලදී ගැනීමෙන් පැය 2ක් ඇතුළත ශීතකරණයේ හෝ කැටි කර දමන්න. පිටත උෂ්ණත්වය 90 ° F ට වඩා වැඩි නම් පැය 1 ක් ඇතුළත ශීතකරණයේ තබන්න.

* කවුන්ටරය උඩ වැනි කාමර උෂ්ණත්වයේ දී කිසි විටෙකත් ආහාර දිය නොකරන්න. ආහාර ඉවත් කිරීමට ආරක්ෂිත ක්‍රම තුනක් තිබේ: ශීතකරණයේ, සීතල වතුරේ සහ මයික්‍රෝවේව්වේ. සීතල වතුරේ හෝ මයික්‍රෝවේව්වේ දියවන ලද ආහාර වහාම පිසිය යුතුය.

* සෑම විටම ශීතකරණය තුළ ආහාර marinate කරන්න.

* ශීතකරණයේ ඉක්මනින් සිසිලනය වීම සඳහා ඉතිරි වූ විශාල ප්‍රමාණයක් නොගැඹුරු බහාලුම්වලට බෙදන්න.

ආහාර සුරක්ෂිතතාව සෑම කෙනෙකුටම වැදගත් වේ - නමුත් දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයින්ට එය අතිශයින් වැදගත් වන අතර එමඟින් ඔවුන් ආහාර මගින් බෝවන රෝගවලට විශේෂයෙන් ගොදුරු වේ. මෙම මාර්ගෝපදේශය වැඩිහිටි වැඩිහිටියන්ට සහ පිළිකා, දියවැඩියාව, එච්.අයි.වී/ඒඩ්ස්, ඉන්ද්‍රිය බද්ධ කිරීම් හෝ ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝග ඇති පුද්ගලයින්ට ආහාර මගින් බෝවන ආසාදන වළක්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.

 ⭕ආහාර සුරක්ෂිතතාව: දුර්වල වූ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයන් සඳහා එය ඉතා වැදගත් වන්නේ ඇයි? 

රෝග ඇති කරන බැක්ටීරියා, වෛරස් හෝ පරපෝෂිතයන් (විෂබීජ) ආහාර අපිරිසිදු කරන විට, ඒවා ආහාර මගින් බෝවන රෝග ඇති කළ හැකිය, එය බොහෝ විට ආහාර විෂ වීමක් ලෙස හැඳින්වේ. එක්සත් ජනපදයේ ආහාර සැපයුම ලෝකයේ ආරක්ෂිතම එකක් වන අතර, එය තවමත් ආසාදන ප්‍රභවයක් විය හැකිය.

රෝග පාලනය සහ වැළැක්වීමේ මධ්‍යස්ථානවලට අනුව, සෑම වසරකම පුද්ගලයන් මිලියන 48ක් හෝ සෑම පුද්ගලයන් 6 දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකුම ආහාර මගින් බෝවන ආසාදනවලට ගොදුරු වේ. ඔවුන්ගෙන් 128,000 ක් රෝහල් ගත කර ඇති අතර 3,000 ක් මිය යන්නේ ඔවුන්ගේ ආහාර නිසා ඇතිවන රෝග නිසාය. දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයින්ට ආහාර විෂ වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත. දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයින් දිගුකාලීන රෝගාබාධයකට ගොදුරු වීමට, රෝහල්ගත වීමට හෝ ආහාර මගින් බෝවන රෝග හේතුවෙන් මිය යාමට පවා ඉඩ තිබේ.

 ✅වැඩිහිටියන් 

වයස අවුරුදු 65 සහ ඊට වැඩි පුද්ගලයින් ආහාර මගින් බෝවන රෝග හේතුවෙන් රෝහල්ගත වීමට සහ මරණයට පත්වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත. මෙම අවදානම වැඩි වන්නේ ශරීරය වයසට යත්ම අවයව හා ශරීර පද්ධති වෙනස් වන බැවිනි.

* ආහාර දිරවීමේ පද්ධතිය වැඩි කාලයක් ආහාර රඳවා තබා ගන්නා අතර, බැක්ටීරියා වර්ධනය වීමට ඉඩ සලසන අතර, බඩවැලේ ඇති බැක්ටීරියා සංඛ්‍යාව සීමා කිරීමට ආමාශය ප්‍රමාණවත් අම්ලයක් නිපදවන්නේ නැත.

* අක්මාව සහ වකුගඩු මගින් ශරීරයෙන් පිටස්තර බැක්ටීරියා සහ විෂ ද්‍රව්‍ය නිසි ලෙස ඉවත් නොකළ හැකිය.

* 50 ත් 60 ත් අතර බොහෝ මිනිසුන්ගේ ප්රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය අඩු වීමට පටන් ගනී. වයස අවුරුදු 75 න් පසු, බොහෝ වැඩිහිටියන්ගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය කෙතරම් දුර්වල වී ඇත්ද යත්, ඔවුන්ගේ ශරීරයට ආසාදනයට එරෙහිව සටන් කිරීමේ හැකියාව අඩු වන අතර ආහාර මගින් බෝවන රෝගයක් වැළඳීමේ අවදානම වැඩි වේ.

 ✅පිළිකා ඇති පුද්ගලයින්

 එය ඇටමිදුළු තුළට පැතිර ගියහොත්, පිළිකා ප්රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය දුර්වල කළ හැකිය. එසේම, බොහෝ පිළිකා රෝගීන් රෝගයට එරෙහිව සටන් කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා විකිරණ, රසායනික චිකිත්සාව සහ/හෝ ඖෂධ වැනි ප්‍රතිකාරවලට භාජනය වේ. මෙම ප්‍රතිකාරවල අතුරු ප්‍රතිඵලයක් නම්, ඒවා ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය දුර්වල කළ හැකි අතර, ආහාර මගින් බෝවන රෝග වැනි ආසාදනවලට රෝගීන් වැඩි අවදානමක් ඇති කරයි.

 ✅ දියවැඩියා රෝගීන් - 

 එක්සත් ජනපදයේ දියවැඩියා රෝගීන් මිලියන ගණනකගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ආහාර විෂ වීමට හේතු වන බැක්ටීරියා සහ වෛරස් පහසුවෙන් හඳුනා නොගනී.

මෙම ප්‍රමාද ප්‍රතිචාරය දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයෙකුට ආසාදනය වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති කරයි. එසේම, දියවැඩියා රෝගය ආමාශයේ අම්ලය නිපදවන සෛල හා ආමාශයේ සහ බඩවැල්වල සාමාන්‍ය ආහාර දිරවීමේ ක්‍රියාවලිය හරහා ආහාර චලනය කිරීමට උපකාරී වන ස්නායු වලට හානි කළ හැකිය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආහාර දිරවීමේ පත්‍රය දිගු වේලාවක් ආහාර රඳවා තබාගෙන හානිකර බැක්ටීරියා සහ වෛරස් වලට ඉඩ සලසයි.

 ✅HIV/AIDS සහිත පුද්ගලයින් - 

 මානව ප්‍රතිශක්ති ඌනතා වෛරසය/අත්පත් කරගත් ප්‍රතිශක්ති ඌනතා සින්ඩ්‍රෝමය (HIV/AIDS) ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට හානි කරන විට හෝ විනාශ කරන විට, පුද්ගලයන් ආසාදනයක් වර්ධනය වීමට වැඩි අවදානමක් ඇත.

 ⭕ලෝක ආහාර සුරක්ෂිතතා දිනය 2023: සටන් පාඨ 

1. "සුරක්ෂිත ආහාර, සෞඛ්ය සම්පන්න ලෝකය!"

2. "ආහාර සුරක්ෂිතතාව පළමුව, පෝෂණීය අනාගතයක් සඳහා!"

3. "ගොවිපලේ සිට දෙබල දක්වා, සැමට ආරක්ෂිත ආහාර!"

4. "ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහතික කිරීම: ගෝලීය ප්‍රමුඛතාවයක්!"

5. "ආහාර සුරක්ෂිතතාව: ජීවිත ආරක්ෂා කිරීම, සෞඛ්යය සුරැකීම!"

6. "සුරක්ෂිත ආහාර, ශක්තිමත් ප්රජාවන්!"

7. "ආහාර සුරක්ෂිතතාව සවිබල ගැන්වීම: සැමගේ වගකීම!"

8. "සුරක්ෂිත ආහාර සඳහා එක්ව, දීප්තිමත් හෙට!"

9. "හොඳ ආහාර, ආරක්ෂිත ආහාර: සෑම කෙනෙකුටම දෙකම ලැබිය යුතුය!"

* "ගොවිපලේ සිට කෑම මේසයට ආහාර සපයන සැපයුම් දාමයේ සෑම අදියරක්ම වැඩිදියුණු කිරීමට හෝ අවම වශයෙන් ආහාර අවදානම් පැතිකඩ පිරිහීමට ලක් නොකිරීමට බැඳී සිටී." මයික් රොබාච්

* "ආහාර සුරක්ෂිතතාව සැමවිටම ප්‍රමුඛ වන බව සහතික කර ගැනීමට හැකි සෑම දෙයක්ම කිරීමට අපි කටයුතු කරන්නෙමු, සහ අපි ආහාර සුරක්ෂිතතා ගැටළු කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන බව සහතික කර ගැනීමට හැකි තරම් ආක්‍රමණශීලී ලෙස කර්මාන්තය සමඟ වැඩ කරන්නෙමු." මයික් ජොහාන්ස්

* "ආහාර සුරක්ෂිතතා වෘත්තිකයෙකුගේ ඉලක්කය විය යුත්තේ ආහාර සුරක්ෂිතතා සංස්කෘතියක් නිර්මාණය කිරීම මිස ආහාර සුරක්ෂිතතා වැඩසටහනක් නොවේ." ෆ්රෑන්ක් යියානාස්

* "ශරීරයට ආහාර ප්රමාණවත් නොවේ. ආත්මය සඳහා ආහාර තිබිය යුතුය." - ඩොරති ඩේ

ආහාර මිනිසාගේ ජීවය පවත්වාගෙන යාමේ වැදගත්ම සාධකයකි එය සුරක්ෂිතව පවත්වාගෙන යාම අපගේ යුතුකමකි වගකීමකි.

Leo Poornima Nethmini

First Year

Faculty of Arts

නිල් සයුරේ කිදුරු කුමරියෝ

 

නිල් සයුරේ කිදුරු කුමරියෝ🧜‍♀️🌊

කිදුරියන් සැබෑ ජීවීන් නොවූවත්, ලොව පුරා කියන කථාවලින් ඔවුන් ගැන අප දන්නා යම් යම් දේවල් තිබේ. බොහෝ මිනිසුන් කිදුරියන්ට ආදරය කරන බැවින්, අපි සාගර ජීවීන්ට කළ හැකි සහ කළ නොහැකි දේ පිළිබඳව අද්‍යයනය වැදගත් වේ.

කිදුරියන් - එම අර්ධ-මිනිස්, අර්ධ මත්ස්‍ය සයිරන් යනු ඈත අතීතයේ සිටම සමුද්‍ර සංස්කෘතීන්හි වාර්තා වී ඇති ජනප්‍රිය මුහුදු ජීවීන් වේ. පුරාණ ග්‍රීක වීර කාව්‍ය කවියෙකු වූ හෝමර් ඔඩිසි හි ඔවුන් ගැන ලිවීය. පුරාණ ඈත පෙරදිග, කිදුරියන් බලවත් මුහුදු-මකරුන්ගේ භාර්යාවන් වූ අතර, ඔවුන්ගේ කලත්‍රයන් සහ ගොඩබිම සිටි අධිරාජ්‍යයන් අතර විශ්වාසවන්ත පණිවිඩකරුවන් ලෙස සේවය කළහ. ඕස්ට්‍රේලියාවේ ආදිවාසී ජනතාව කිදුරියන් හඳුන්වන්නේ yawkyawks ලෙසයි -

 🫧කිදුරියන් ඇත්තටම ඉන්නවද?

කිදුරියන් පිළිබඳ විශ්වාසය අපේ විශේෂයේ උදාවේදීම ඇති වන්නට ඇත. ඉන්ද්‍රජාලික කාන්තා රූප ප්‍රථම වරට ගුහා සිතුවම්වල දක්නට ලැබෙන්නේ වසර 30,000 කට පමණ පෙර, නූතන මානවයන් ගොඩබිම ආධිපත්‍යය ලබාගෙන, අනුමාන වශයෙන්, මුහුදේ යාත්‍රා කිරීමට පටන් ගත් පසු පැලියොලිතික් (ගල් යුගය) යුගයේ ය. මිථ්‍යා කථා වල චයිමේරා නමින් හැඳින්වෙන අර්ධ-මිනිස් ජීවීන් ද බහුලව දක්නට ලැබේ - කිදුරියන්ට අමතරව, ප්‍රඥාවන්ත සෙන්ටෝර්ස්,  සත්‍යවාදීන් සහ බියකරු මයිනෝටෝරයන් සිටි අතර, නම් කිරීමට ඇත්තේ නම් කීපයක් පමණි.නමුත් කිදුරියන් ඇත්තක්ද? ජලජ හියුමනොයිඩ් පිළිබඳ කිසිදු සාක්ෂියක් මෙතෙක් සොයාගෙන නොමැත. එසේ නම්, ඔවුන් මුහුදු යාත්‍රා කරන සියලුම ජනයාගේ සාමූහික අවිඥානය අල්ලා ගන්නේ ඇයි? එය ඉතිහාසඥයින්ට, දාර්ශනිකයන්ට සහ මානව විද්‍යාඥයින්ට වඩාත් සුදුසු ප්‍රශ්නයකි.

 🫧කිදුරියක් යනු  හරියටම කවරෙක්ද?

ලොව පුරා විවිධ සංස්කෘතීන්ගේ ජනප්‍රවාද එකතුවකින් එන ජනප්‍රවාදවල, කිදුරියන් යනු ජීවියෙක් - අඩක් කාන්තාවක්, අඩක් මාළු - සාගරයේ ජීවත් වන අතර ඉදහිට නාවිකයන්ට පෙනෙයි.කිදුරියන්ගේ ඉහළ භාගය මිනිස් භාගය වන බැවින්, නාවිකයන් ඔවුන්ව දැක ඔවුන්ගේ අලංකාරයට පහර දෙනු ඇත.

සුරංගනා කතා එකකට වඩා කූටප්‍රාප්තියට පත්වන්නේ මිනිසා තමා දෙස බලන හෝ කතා කරන දේ අවබෝධ කර ගැනීමෙනි. කාන්තාවගේ පහළ භාගය කොරපොතු සහ වලිගයකින් සම්පූර්ණ වු මාලුවෙකු සේ ඔහු මනසේ සිතුවම් කරවයි.

කිදුරියන් පිළිබඳ  කතා අවම වශයෙන් පුරාණ ග්‍රීසිය දක්වා දිව යන අතර, දර්ශන පිළිබඳ ඓතිහාසික වාර්තා පොදු වේ.

මිනිසුන් මීට වසර 7,000කට පෙර මිථ්‍යා කථා වලට මාළු කොටස්, අර්ධ-මිනිස් ත්‍රෝපය ඇතුළත් කර ඇත - බැබිලෝනියානු දෙවියා ඊයා මිනිසා සහ මාළු කොටස ලෙස නිරූපණය කරන ලදී. නමුත් ඔහු දෙවියෙක් මිස කිදුරියන් නොවේ. කෙසේ වෙතත්, ද්වි-ආකෘතියක් පිළිබඳ අදහස කලක සිට පැවතුනි.

 🫧කිදුරියන්ට එදිරිව සයිරන්

හෝමර්ගේ The Odyssey හි, Circe දේවතාවිය Odysseus හට සයිරන් ගැන අනතුරු අඟවයි. ඔවුන් රූමත් කාන්තාවන් ලෙස පෙනී සිටි අතර නාවිකයින්ට නොබිඳිය හැකි ගීතයක් ගායනා කළහ.

ගීතය අසන මිනිසුන්ට මෙම අලංකාර ගීතිකා දැක ඇති දේශය දෙසට තම යාත්‍රාව යාත්‍රා කිරීම නවත්වා ගත නොහැකි වනු ඇත.කෙසේ වෙතත්, සමීපව බැලූ විට, ඔවුන් මිනිස් කාන්තාවන් නොව, තියුණු දත් සහිත කුරුල්ලන් වැනි ජීවීන් බව නාවිකයින් සොයා ගනු ඇත. නැවියන් මෙය දැකීමට ආසන්න වන විට, ඔවුන්ගේ නැව් පර්වතවල හැපී, නැවේ සිටි සියල්ලන්ම විනාශ වනු ඇත.කිදුරියන් සුන්දර ජීවීන් ලෙස සලකනු ලබන අතර, සමහර විට කෙනෙකුගේ පෙනුම ව්‍යසනයක් පුරෝකථනය කළ හැකි වුවද, කිදුරියන් සාමාන්‍යයෙන් සයිරන්වරුන් මෙන් නිශ්චිත මරණයේ නියෝජිතයන් ලෙස නොසැලකේ.කිදුරියන් සහ සයිරන් සමාන වන්නේ ඔවුන් මිනිස් කොටසක්, වෙනත් දෙයක කොටසක් වන නමුත් කිදුරියකගේ අභිප්‍රාය තුළ සාමාන්‍යයෙන් නාවිකයින්ගේ මරණය සහතික කිරීම ඇතුළත් නොවේ.

 🫧කිදුරු කතාවේ ඉතිහාසය

මීට වසර 3,000 කට පමණ පෙර ඇසිරියානු ප්‍රවාදයෙන් කිදුරු කතා ආරම්භ විය. එතැන් සිට, විද්‍යාත්මක දැනුමේ සමගාමී වැඩිවීම ඔවුන්ගේ පැවැත්ම වඩ වඩාත් ඉඩ කඩ බවට පත් කරන අතරම, දසුන් වැඩි වී තිබේ.ඇසිරියානු කිදුරිය වතුරට ඇතුළු වී කිදුරියක් බවට පත් වූ සශ්‍රීකත්වයේ දේවතාවිය වන අටර්ගටිස් ය ලෙස ඔවුන් සදහන් කරයි.වෙනත් සංස්කෘතීන්වල දේවතාවියන් සමාන දේවල් කරන බවට කථා ඇති අතර තෙසලෝනියේ පුරාවෘත්තය තිබේ.

ඇය සැබෑ වූ අතර මහා ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ අර්ධ සහෝදරිය විය. ඇයගේ ජීවිතය ගැන අප දන්නා දේ දේශපාලනය සහ බලයේ කූටෝපායන් සම්බන්ධ වූ නමුත් ඇය කැසැන්ඩර් සමඟ විවාහ වූ පසු ඇගේ ඉතිහාසය අඳුරු වේ. අවසානයේදී, ඇගේ පවුල ෂේක්ස්පියර්ගේ වංචාව, පාවාදීම සහ ප්‍රචණ්ඩකාරී මරණයේ අවුල් ජාලයක් වූ බැවින්, යමෙකු ඇයව ඝාතනය කළේය.නමුත් පුරාවෘත්තය වෙනස් කතාවකි. තෙසලෝනිස්ගේ සුප්‍රසිද්ධ සහෝදරයා ඔහුගේ වික්‍රමාන්විතයන් මත අමරණීයත්වයේ උල්පත සොයා ගත්තේය. ඔහු ඇගේ හිසකෙස් වතුරෙන් සෝදා, ඇය අමරණීය විය. එබැවින් ඇලෙක්සැන්ඩර් මිය ගිය විට ඇයට එය ප්‍රශ්නයක් වූ අතර ඇය ඔහු සමඟ එකතු වීමට කැමති විය.ඇය දියේ ගිලීමට උත්සාහ කළ නමුත් අමරණීය වූ ඇයට මිය යා නොහැකි වූ නිසා ඇය සුරංගනාවියක් බවට පත්විය. නමුත් මැසිඩෝනියාව, ඇය සහ මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් ප්‍රශංසා කළ තැන සිට, කිදුරු කතා ඇති එකම ස්ථානය නොවේ.

  ආසියාව

චීන ජනප්‍රවාදයේ කිදුරියන්ට අත් පා දැල් වී ඇත, නමුත් ඒවා හැර, ඔවුන් බටහිර සංස්කෘතීන්හි කිදුරියන්ට තරමක් සමාන ය.

තායි පුරාණෝක්තිවල සඳහන් වන්නේ සුවණ්නාමාච්චා නම් කිදුරියක් කුමරුට (ඇත්ත වශයෙන්ම මනුෂ්‍යයෙකුට) දරුවෙකු බිහි කරයි.

ජපන් කිදුරියන් සුන්දර ජීවීන්ට වඩා භයානක ය. ඔවුන් නිංයෝ ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, ඔවුන් විකාර සහ භයානක ජීවීන් ය.

නැවියෙකුට නිංයෝගේ මස් අනුභව කළ හැකි නම්, ඔහුට අමරණීයභාවය ලැබෙනු ඇත, නමුත් ඔවුන්ට අද්භූත බලයක් ඇති බැවින්, 

ප්‍රඥාවන්ත නැවියන් ඒවා වළක්වා ගත්හ. Ningyo දර්ශන මුලින්ම වාර්තා වූයේ ජපානයේ වසර 2,500 කට පෙරය.

 දකුණු ඇමරිකාව

බ්‍රසීලියානු පුරාවෘත්තය පවසන්නේ, කතාවට අනුව, සයිරන්, නිම්ෆ් හෝ කිදුරියක් වන ජීවියෙකු වන ලාරා, රටෙහි සැතපුම් 5,000 කට වඩා වැඩි වෙරළ තීරයක් තිබියදීත් ඇය මිරිදිය තුළ ජීවත් වේ.

ඇය තම සුන්දර ගීත යොදාගෙන පිරිමින්ව ඇය වෙතට පොළඹවා ගත්තත් ඔවුන් දියේ ගිලෙන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට, ඔවුන් ඇය සමඟ දිය යට ජීවත් වීමට යන අතර, ඇය එහි ඔවුන් රැකබලා ගනී.

 යුරෝපීය කිදුරිය

ලක්සම්බර්ග් හි නිර්මාතෘ කවුන්ට් සීග්ෆ්‍රයිඩ්, පුරාවෘත්තයට අනුව මෙලුසිනා සමඟ විවාහ විය. ඇය කිදුරියක්ව සිටින විට ඇය දෙස නොබලන බවට ඇය ඔහුට පොරොන්දු වූ නමුත් කතාවට අනුව ඔහු ඇය ස්නානය කරනු දුටු නිසා ඇය ඔහුව මුහුදට හැර ගියාය.

Undine යනු ජර්මානු කිදුරියක් වැනි සත්වයෙකි, ආත්මයක් ලැබීමට මිනිස් මිනිසෙකු සමඟ දරුවෙකු සිටිය යුතුය. සියලුම සුරංගනා කතා අතරින්, Undien ගේ කතාව හාන්ස්  සම්බන්ධ වූ නමුත් සියලුම කිදුරු කතා එසේ නොවේ.

අයර්ලන්තයේ මෙරෝ යනු වඩාත් හුරුපුරුදු කිදුරියන් වන අතර ඔවුන් කරුණාවන්ත, මාළු පහළ භාගයක් සහිත අඩක් මිනිසුන් වන අතර මිනිසුන් සමඟ විවාහ වේ.

ස්කොට්ලන්තයේ සෙල්කීස් ඇත, ඔවුන් අනිවාර්යයෙන්ම කිදුරියන් නොවේ, නමුත් සීල් වීම සහ මිනිසුන් වීම අතර වෙනස් වන හැඩය වෙනස් කරන්නන් වේ.

සමහර කතන්දර පවසන්නේ මෙම ජීවීන් මිනිසුන් ලෙස සිටි නමුත් ඔවුන් දියේ ගිලී මිය ගිය පසු මිය යාමට වඩා සෙල්කී බවට පත් වූ බවයි. මිනිස් කොටසක් සහ සැමන් මත්ස්‍යයා කොටසක් වන සීස්ග් ගැන ද ස්කොට්ලන්ත ජාතිකයෝ පැවසූහ. ඇයව අල්ලා ගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුට ඇය ප්‍රාර්ථනා ඉෂ්ඨ කර දෙයි.

රුසියානු රුසල්කාවන්ට මාළු වලිග නැත, නමුත් මෙම ජලජ හියුමනොයිඩ් තරුණයින් වසඟ කිරීමට ජලයෙන් පිටතට පැමිණේ. ඔවුන් දරුණු ලෙස මිය ගිය තරුණියන්ගේ අවතාර යැයි සැලකේ.

 දකුණු පැසිෆික් කලාපය 

ඉන්දුනීසියානු ජාවා දූපතේ (එය දූපතක් නිසා) එහි ජනප්‍රවාදයේ බොහෝ කිදුරු කතා තිබීම පුදුමයක් නොවේ. Nyi Roro Kidul නම් කිදුරු රැජින රළ පාලනය කර ඇයව අසතුටට පත් කරන අයට එරෙහිව සුනාමි යවයි.

පිලිපීන කිදුරියන් ගායනා කරයි, සමහර විට නාවිකයන් දිය සහිත මරණවලට පොළඹවයි, එබැවින් ඔවුන් ග්‍රීක සයිරන්වලට සමීපව හඹා යයි.

නවසීලන්තයේ Pania of the Reef හි පුරාවෘත්තය ඇත. ඇය මාඕරි ජනතාවගේ ප්‍රධානියෙකු සමඟ විවාහ වී ඔහුට පුතෙකු බිහි කරයි.

ප්‍රධානියා ඇයව මිනිසෙකු ලෙස සදහටම ඔහු සමඟ සිටීමට උත්සාහ කරන විට ඇය කිදුරු වෙස අතහැර දමයි. ඊට පෙර, ඔහු ඇයට දින ගණනක් සාගරයේ කිදුරියක් ලෙස ජීවත් වීමට ඉඩ හැර රාත්‍රියේදී මිනිස් බිරිඳක් සහ මවක් ලෙස ගොඩබිම ජීවත් වීමට ඉඩ දී ඇත.

 අප්‍රිකාව

මාමි වටා යනු බොහෝ විට කිදුරියක් ලෙස නිරූපණය වන ඇන්ඩ්‍රොජිනස් මුහුදු ජීවියෙකි. ඇය බටහිර සහ දකුණු වෙරළ තීරයේ රටවල අප්‍රිකානු සංස්කෘතීන්ගේ කොටසක් වන අතර, කැමරූන් ප්‍රවාදයෙන් මිරිදිය සුරංගනාවියන් වන මියන්ගු ගැන කියයි.

 🫧කිදුරියන් කන්නේ මොනවාද?

අපිට කවදාවත් කිදුරියක් කන්නේ මොනවාදැයි ඇසීමට නොහැකි වූ නිසා, අපට කළ හැක්කේ අනුමාන කිරීම පමණි. මුහුදේ වෙසෙන ජීවියෙකු ලෙස ඇය කෙල්ප් සහ මුහුදු පැලෑටි අනුභව කරනු ඇත. බොහෝ ජනප්‍රවාදවල සුරංගනාවියන් විශේෂයෙන් නිර්මාංශිකයින් බව පවසන අතර එය අර්ථවත් කරයි.

කිදුරියක් යනු මාළු කොටසක් නම්, ඇය වෙනත් මාළු අනුභව කිරීම මිනීමැරුමක් නොවේද? සමහර විට ප්‍රෝටීන් සඳහා, ඇය මාලුන් ආහාරයට ගන්නවා වන්නට ඇත.

Andersen ගේ "The Little Mermaid" හි ඩිස්නි අනුවර්තනයේ දී, Ariel හට Flounder නම් මත්ස්‍යයෙකු මුණ ගැසේ, ඇය ඔහු සැලකූ පරිදි, ඇය විශාල මාළුවෙක් නිසා ඔහුව අනුභව කිරීමට සැලසුම් කර ඇති බව උපකල්පනය කරයි. ඇය මාළුවෙක් නොවේ, කිදුරියක් බව පවසමින් ඔහුව සනසන්නේ කිදුරියන් මාළු නොකන බව අඟවමිනි.

 🫧කිදුරියන් ප්‍රජනනය කරන්නේ කෙසේද? 

මෙම මාතෘකාව මත ප්‍රධාන න්‍යායන් දෙකක් ආධිපත්‍යය දරයි. පළමුවැන්නා පවසන්නේ ඔවුන්ගේ කිදුරු සිරුරේ මාළු වැනි පහළ භාගයක් ඇති බැවින් මාලුවෙකු ආකාරයට ප්‍රජනනය කරන බවයි.

ප්‍රජනනයට ඇය බිත්තර දැමීම ඇතුළත් වන අතර, පසුව කිදුරෙකු පැමිණ ඒවා සංසේචනය කරනු ඇත. පසුකාලීනව, ඔවුන් පැටවුන් බිහි කරන අතර, බොහෝ මර්ෆෝක් පැටවුන් පිහිනා යයි.

අනෙක් න්‍යාය සලකන්නේ සියලුම මුහුදු ජීවීන් මසුන් නොවන බවයි. සමහරක් ඩොල්ෆින් වැනි ක්ෂීරපායින් වේ, එබැවින් සමහර විට කිදුරියන් ඩොල්ෆින් මෙන් සංසර්ගයේ යෙදී, ඔවුන්ගේ පැටවුන් බිහි කිරීමට සහ සජීවී උපතක නිරත වේ.

 🫧කිදුරියන් අනතුරුදායකද? 

කිදුරු පුරාවෘත්තයේ වඩාත් ජනප්‍රිය පුනරාවර්තන වලදී, සාගර ජීවීන් බොහෝ විට මිනිසුන්ට තර්ජනයක් නොවේ. සමහර විට, දකුණු කොරියානු කථා වල මෙන්, ඔවුන් මිනිසුන්ට අනතුරක් ගැන අනතුරු අඟවමින් ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහ කරයි.

නමුත් ලොව පුරා ඇති බොහෝ කිදුරු කතාවලින් සාක්ෂි ලෙස, සමහර විට, ඔවුන් මිනිසුන්ට හානි කිරීමට උත්සාහ කරයි. ඒ ආකාරයෙන්, ඔවුන් සමහර විට ටිකක් සමීපව සයිරන් සමාන විය හැක.

 🫧කිදුරියන් කතා කරන්නේ කෙසේද? 

සමහර කිදුරියන්-කතාව පවසන සංස්කෘතිය මත හෝ අන්තර්ක්‍රියා වාර්තා කරන පුද්ගලයා මත පදනම්ව- මිනිසුන් සමඟ නිතිපතා කතා කරන හඬකින් කතා කරන අතර, ඔවුන් එකිනෙකා සමඟ භාවිතා කරන භාෂාව ඩොල්ෆින් හෝ තල්මසුන්ගේ ගීතවලට සමාන යැයි සැලකේ.

ඔවුන්ගේ භාෂාව සාගර රළවල සුසර හඬ මෙන් මිනිස් කනට ද ඇසෙන්නට පුළුවන.

 🫧කිදුරියන්ට ගොඩබිම ඇවිද යා හැකිද?

ඇන්ඩර්සන්ගේ කුඩා සුරංගනාවිය කාටූන් කතා මාලාවේ - ඔවුන්ගේ වලිගය මිනිස් භාගයක් බවට පත් කළ හැකි (කකුල් වලින් සම්පූර්ණ) ගොඩබිම අප අතර ඇවිදියි.

ජනප්‍රවාදයේ සඳහන් වන්නේ අප අතර සිටින සමහර කිදුරියන් ඔවුන්ගේ සම්පූර්ණ මිනිස් ස්වරූපය පවත්වා ගැනීම සඳහා සඳකඩ පහණක් පැළඳිය යුතු බවයි, එබැවින් මෙවැනි ආභරණයක් දැකීමෙන් සැබෑ සුරංගනාවියක් සොයා ගැනීමට ඉඟියක් විය හැකිය.

 🫧කිදුරියන්ට ​​කෙතරම් වේගයෙන් පිහිනිය හැකිද?

සැබෑ කිදුරියක් විය හැකි සමුද්‍ර ජීවියෙකු සම්බන්ධ කර ඇති කිදුරු දර්ශන ගැන, ඇතැමුන් පවසන්නේ එම සත්වයා බෝට්ටුවක් හෝ නැවක් සමඟ පිහිනීම ගැන හෝ ඔවුන් ඩොල්ෆින් සමඟ පිහිනන බවයි.

කිදුරියන් සැබෑද නැද්ද යන්න, සමහර අවස්ථාවලදී, වැදගත් නොවේ. සංජානනය යථාර්ථයක් බවට අදහසක් ඇත, එබැවින් යමෙකු කිදුරියක් දුටු බව විශ්වාස කරන්නේ නම්, ඔවුන් සලකන පරිදි, ඔවුන් එසේ කළහ. එම රේඛා ඔස්සේ, අපි සහස්‍ර ගණනාවක් පුරා දිවෙන කිදුරු දර්ශන පිළිබඳ ලියකියවිලි ලියා ඇත.

සමුද්‍ර තරණයේ යෙදුනු පුද්ගලයන් කිදුරියන් සිටි බවට විවිධ කරුණු ඉදිරිපත් කර ඇත.

 රෝමන් ගෝල් - 2 වන සියවස 

රෝමානු දාර්ශනිකයෙකු වන ප්ලිනි ද එල්ඩර් සියළුම ආකාරයේ විකාර මුහුදු ජීවීන් නිරීක්ෂණය කළ අතර, එය එතරම් අසාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ, ඔහු අධිරාජ්‍යයේ නාවික අණ දෙන නිලධාරියෙකු ලෙස සැලකේ.

 හිස්පැනියෝලා, කැරිබියන් දූපත් - 1493 

ක්‍රිස්ටෝපර් කොලොම්බස්, ඔහුගේ ඓතිහාසික මුහුදු ගමනේ මාස කිහිපයක්, හිස්පැනියෝලා වෙරළට ඔබ්බෙන් වූ කිදුරියන් තිදෙනෙකු දැකීම ගැන ලිවීය. ඔහු විස්තර කළේ ලස්සන මත්ස්‍ය කාන්තාවන් නොව, අපි mermen ලෙස හැඳින්විය හැකි, පිරිමි සතුන් ගැන ය.

බොහෝ ඉතිහාසඥයන් එකඟ වන්නේ ඔහු දුටුවේ හිතලුවක් බවයි. එක් අතකින්, 18 වන ශතවර්ෂය වන තෙක් මැනේටිස් විද්‍යාව විසින් සොයා නොගත් අතර, එබැවින් යමෙකු පළමු වරට එකක් දැක එය වෙනත් දෙයක් ලෙස වරදවා වටහා ගත හැකිය.

 ආක්ටික් සාගරය - 1608 

ඉංග්‍රීසි ගවේෂක හෙන්රි හඩ්සන්, 1608 ජූනි මාසයේදී ආක්ටික් කවයේ යාත්‍රා කරමින් සිටි ඊසානදිග මාර්ගයක් සෙවීමට උත්සාහ කරමින් සිටියේය. ඔහු තම නැවේ ලොගයේ කිදුරියක් දැකීම ගැන ලියා ඇතත්, ඔහු යමක් දුටු බව පමණක් ලියා නැත.

 බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් - 18 වැනි සියවස 

1700 දී පමණ බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් දූපත් වල කිදුරියන් දුටු බව බියකරු මුහුදු කොල්ලකරු බ්ලැක්බයර්ඩ් වාර්තා කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, ඔහු වැඩි විස්තර නොදැක්වූ අතර, බොහෝ ඉතිහාසඥයින් විශ්වාස කරන්නේ ඔහුට එම ප්‍රදේශය මඟ හැරීමට අවශ්‍ය වූ නිසා එලෙස පැවසූ බවයි.

 චීනය 1730 

විවිධ චීන ධීවරයින් දෙදෙනෙකු දකුණු චීන මුහුදේ කිදුරු දර්ශන වාර්තා කර ඇති අතර ඔවුන්ගේ කථා 1730 ඓතිහාසික වාර්තාවක සටහන් විය.

එක් මිනිසෙක් කියා සිටියේ ඔහු විවාහ වූ කිදුරියක් අල්ලා ගත් බවයි.

තවත් අයෙක් පැවසුවේ විපතට පත් සුරංගනාවියක් වැල්ලේ වැතිර සිටිනු දුටු බවයි. ඔහු ඇයව වතුරට ගෙන ගියා, ඇය ඔහුට ස්තුති කර පිහිනා ගියාය, ඔහු තම කතාව කියන්නට පටන් ගත්තේය.

මෙම සමීප අන්තර්ක්‍රියා වලදී මෙම මිනිසුන්ගෙන් එක් අයෙකු කිදුරියක් ලෙස එය වරදවා වටහා ගත් බව සිතීම අපහසුය, නමුත් ඔවුන් හුදෙක් දේවල් බොරුවට ප්‍රකාශ කලේ නැතැයි විශ්වාස කිරීම ද අපහසු ය.

 2005 චෙන්නායි හි මරීනා වෙරළ

ඉන්දියාවේ නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ චෙන්නායි හි ඇති වූ සුනාමියෙන් පසු, මියගිය කිදුරියක් වෙරළට ගොඩගැසී ඇති බවට කටකතා අන්තර්ජාලය පුරා පැතිර ගියේය. අද වන විට වෙබ් අඩවි කිහිපයකම මෙම මෘත දේහයේ ඡායාරූප ඇති අතර, ඒ සියල්ලන්ම කියා සිටින්නේ දේහය දැන් එග්මෝර්හි චෙන්නායි කෞතුකාගාරයේ තබා ඇති බවයි.

2005 සුනාමියට පෙර සිට ඡායාරූප (ඒවායේ පින්තූර කුමක් වුවත්) අන්තර්ජාලය හරහා සංසරණය වී ඇති අතර, කෞතුකාගාරයේ වෙබ් අඩවිය දෙස බැලීමේදී සඳහන් නොවේ.

 ඊශ්‍රායලය - 2009

මෙම 21 වන සියවසේ දර්ශනය, අනෙකුත් මෑත කාලීන ඒවා මෙන්, කිහිප දෙනෙකු විසින් වාර්තා කරන ලදී. Kiryat Haim මධ්‍යධරණී මුහුදේ වාඩි වී සිටින අතර, කුඩා දැරියක මෙන් පෙනෙන කිදුරියක් දුටු බව කිහිප දෙනෙක් වාර්තා කළහ.

ඇය බොහෝ විට ජලයේ සෙල්ලම් කරමින් හෝ වෙරළට පැමිණ සිටියාය.

අසාමාන්‍ය දේවල් දෙකක් සිදු වූ බව ඇය පුලුල්ව වාර්තා කර ඇත:

.1. ප්‍රාදේශීය ආන්ඩුව කිදුරිය පිළිබඳ සාක්ෂි සඳහා ඩොලර් මිලියනයක ත්‍යාගයක් පිරිනැමීය.

2.  NBC විසින් ඇයව චිත්‍රපටයට සම්බන්ධ කර ගැනීමට කැමරා කණ්ඩායමක් යවා ඇත. කිදුරිකගේ පැවැත්ම ඔප්පු නොකළ හෝ ප්‍රතික්ෂේප නොකළ බව විශේෂඥයින් පැවසූ දෙයක් ඔවුන් පටිගත කර ඇත.

 සිම්බාබ්වේ වේල්ල - 2012 

2012 දී සිම්බාබ්වේ හි අත්‍යවශ්‍ය වූ ජලාශ කිහිපයක් සඳහා වේලි ගොඩනඟමින් සිටියදී, කම්කරුවන් වාර්තා කළේ කිදුරියන් ඔවුන් වෙත පිහිනා ගොස් ඒවා ඉවතට ගෙන යන බවයි. සිම්බාබ්වේහිදී, කිදුරියක් සමඟ හමුවීමක් අවාසනාව ගෙන එයි,ලෙස පවතින මතවාදයක් ඇත. එබැවින් කම්කරුවන් වෙබ් අඩවිය හැර ගොස් ආපසු පැමිණීම ප්‍රතික්ෂේප කළහ.

සිම්බාබ්වේ ජල සම්පත් අමාත්‍ය සැමුවෙල් සිපෙපා න්කොමෝ වාර්තාකරුවෙකුට පැවසුවේ සමහර දේශීය ජනප්‍රවාදවලට බිය නොවනු ඇතැයි අපේක්ෂාවෙන් සුදු කම්කරුවන් බඳවා ගැනීමට පවා ඔහු උත්සාහ කළ නමුත් ඔවුන් නොපැමිණි බවයි.

ඇත්තටම එයාලා ඉන්නවද? 

මටනම් මෙය තවමත් ප්‍රශ්නාර්ථයකි.

නමුත් ඔවුන් සිටිනවා යැයි කියන කරුණට මම ගොඩක් කැමතියි.මගේ මනසේ මැවී ඇති සිතුවමට අනුව ඔවුන් ඉතාමත් සුන්දර සුරන්ගනාවන් බදු කාන්තාවන්‍ ය.

Leo Poornima Nethmini

First year

Faculty of Arts

ලෝක පරිසර දිනය

 

හරිතවත් ලොවකට _ රැකගමු පරිසරය🍀🌍💦

අද ජුනි මාසයේ පස්වෙනිදා. ලෝක පරිසර දිනය අදට (05)යෙදී තිබේ.පරිසරය සංරක්ෂණය කර ගැනීමේ මුඛය අරමුණින් 1972 වර්ෂයේ දී ස්වීඩනයේ ස්ටොක්හෝම් නුවර දී සිදු කරන ලද සාකච්ඡාවක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සෑම වසරකම ජුනි මස පස්වන දා ලෝක පරිසර දිනය ලෝකය හමුවේ ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත."එකම පෘථිවියක්"  යන තේමාව යටතේ ලෝක පරිසරය දිනය ස්වීඩනයේ දී සෑම වසරක ම පවත්වයි.පරිසරය යනු මිනිසාගේ ප්‍රධාන ජීවනාලියයි. සුරක්ෂිත යහපත් පරිසරයක් නිරෝගී යහපත් පුද්ගලයෙක් බිහිකරයි.නූතනයේ  ශ්‍රී ලංකාව ඇතුළු ලෝකයේ සෑම රටක් ම පාහේ පාරිසරික ගැටලු රාශියකට මුහුණ දී සිටී.මේ වනවිට ලෝකය පුරා ප්‍රධාන වශයෙන් ආහාර හා බලශක්ති, පිරිසිදු වාතය ආදී සෑම අංශයකම අර්බුද මතුව ඇත. අධික ජනගහනය, විද්‍යාව හා තාක්ෂණයේ දියුණුව නිසා ඇතිවන පරිසර දූෂණය, වන විනාශය,ගෝලීය උණුසුම ඉහළ යාම වැනි පාරිසරක ගැටලුවලට ද සමස්ත ලෝකයම මුහුණ පා ඇත.

පරිසරය මිනිසා සුරක්ෂිත කළ ද මිනිසා විසින් පරිසරය සුරක්ෂිත කරනවා ද යන ප්‍රශ්නාර්ථය නූතනයේ උද්ගතව පවතින ප්‍රධාන අභියෝගය යි.මිනිසාට ජීවත්වීමට අවශ්‍ය සියලුම සංරචක පරිසරයෙන් ලබා දුන්නද මිනිසා පරිසරය විනාශවන ආකාරයේ මානව ක්‍රියාකාරකම් සිදුකරන තත්ත්වයක් වර්තමානයේ  ශීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යමින් පවතී.ශ්වසන ආබාධ ඇතුළු විවිධ රෝගාබාධ වලට ප්‍රධාන හේතුව වන්නේ පරිසරය සුරක්ෂිත වී නොතිබීමයි.මානව ක්‍රියාකාරකම් නිසා විනාශයට පත්වන පරිසරය සුරක්ෂිත කර ගැනීමටත් සියලු පාරිසරික ගැටලු අවම කර ගැනීමටත් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ඇතුළු ජාත්‍යන්තර සංවිධාන රාශියක් විවිධ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කරයි. ශ්‍රී ලංකාවේ  පරිසර හානිය අවම කිරීමට විවිධ රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය නොවන සමාගම් නිරන්තරයෙන් ක්‍රියා කරයි.වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව 2020 වර්ෂය වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ වනාන්තර ප්‍රතිශතය 32%කින් ඉහල නැංවීමට දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියක් මේ වන විට ක්‍රියාත්මක කර තිබීම විශේෂත්වයකි.මනුසතාට සෙත සලසන සොබාදහමේ අපූර්ව දායාද ලොවෙන් සදහට ම තුරන් වී ගිය විට සොබා දහමේ වැදගත්කම විශ්වයට ම දැනෙනු නොඅනුමානය. පරිසර විනාශය අවම කරමින් සුරකිමු පරිසරය පණ මෙන්....

හුස්ම පොදට ජීවය දෙන ගස්වැල්

පිපාසය සංසිඳුවනා ඇළ දොළ ගංගා ජල පොදත්

සොබා දහමට අරුතක් එක් කරන වන සීපාවන්

හරිත පැහැ ලොවක් උදෙසා

උරුම වූ හරිත ලොව

සුරකිමු අප පණ මෙන්

එක්වෙමු සැවොම අද 

හරිත පැහැ ලොවක් උදෙසා

සිටවමු පැළයක් අද දින

Leo Nisansala Mihirani

Second year

Faculty of Arts

හැරී පොට

හැරී පොට චරිතය සහ චිත්‍රපට මාලාව ඔවුන්ගේ මංගල දර්ශනයේ සිට ජනප්‍රිය සංස්කෘතියේ නොමැකෙන සලකුණක් තබා ඇත.  J.K.  Rowling මෙයි නිර්මාතෘ වෙ. Harry Potter යනු තරුණ මායාකාරියක් වන අතර ඔහුගේ ගමන ආරම්භ වන්නේ ඔහුගේ එකොළොස්වන උපන්දිනයේදී ඔහුගේ ඉන්ද්‍රජාලික උරුමය සොයා ගැනීමෙන් පසුවය.  මෙම ලිපි මාලාව ,පොත් හත සහ චිත්‍රපට මාලාව පුරා විහිදෙන අතර, ඒ සෑම එකක්ම "හොග්වාර්ට්ස්" මායා කර්මයේ සහ විශාරද පාසලේ හැරීගේ ජීවිතයේ වසරක් විස්තර කරන අතර මිත්‍රත්වය, නිර්භීතකම සහ හොඳ සහ නරක අතර අරගලය යන තේමාවන් ගවේෂණය කරයි.

2001 දී "Harry Potter and the Philosopher's Stone" වලින් ආරම්භ වී 2011 දී "Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2" සමඟ අවසන් වූ චිත්‍රපට අනුවර්තනයන් Rowling ගේ ඉන්ද්‍රජාලික ලෝකයට ජීවය ගෙන ආවේය.  Daniel Radcliffe හැරීගේ චරිතයට පණ පොවන අතර Rupert Grint සහ Emma Watson ඔහුගේ හොඳම මිතුරන් වන Ron Weasley සහ Hermione Granger නිරූපනය කරයි.  චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂණය කළේ ක්‍රිස් කොලොම්බස්, ඇල්ෆොන්සෝ ක්වාරෝන්, මයික් නිව්වෙල් සහ ඩේවිඩ්

යේට්ස් ඇතුළු පිළිගත් අධ්‍යක්ෂවරුන් කිහිප දෙනෙකු විසිනි.

හැරී පොටර්ගේ චරිතය කතා මාලාව ලොව පුරා  ජනප්‍රියත්වයට පත්ව ඇත. හැරී  ළදරුවෙකු ලෙස අනාථ වූ අතර ඔහුගේ කුරිරු නැන්දා සහ මාමා විසින් හැදී වැඩුණු හැරී, මායාකාරියක් ලෙස ඔහුගේ සැබෑ අනන්‍යතාවය සහ ඔහුගේ දෙමව්පියන් මරා දැමූ අඳුරු මායාකාරිය වොල්ඩමෝර්ට් සමඟ ඇති අද්විතීය සම්බන්ධතාවය ගැන දැනගනී.  බොළඳ පිරිමි ළමයෙකුගේ සිට ධෛර්ය සම්පන්න වීරයෙකු දක්වා හැරීගේ වර්ධනය ප්‍රේක්ෂකයින් සමඟ ගැඹුරින් සංවාදයට පාත්‍ර  වන අතර, ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ ආදරයේ බලය පිළිබඳ තේමාවන් ඉස්මතු කරයි.චිත්‍රපට මාලාව පුරා අද්භූත පක්ෂීන්,මිනිසුන්, අඳුරු වනාන්තර, මායාකරුවා ආදි  සිත් ඇදගන්නා සුළු චරිත හා ස්ථාන  දක්නට ලැබෙයි  .  ඒවා රසික පිරිස් ප්‍රබෝධමත් කරයි.

සාරාංශයක් ලෙස, හැරී පොටර් මාලාව එහි මනඃකල්පිත, ත්‍රාසජනක සහ හොඳ සහ නරක ජයග්‍රහණය කිරීමේ අරගලයන්ගේ සම්මිශ්‍රණයෙන් පවතින අතර , එහි උරුමය පරම්පරා ගණනාවක් පුරා පවතින බව සහතික කරයි.

Leo Nadeesha Mayomi

First year

Faculty of Arts

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය

මැයි 28 දින සමරනු ලබන ඔසප් සනීපාරක්ෂාව දිනය, නිසි ඔසප් සනීපාරක්ෂාව කළමනාකරණය කිරීමේ වැදගත්කම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

කායික ස්වාධීනත්වය සඳහා සෑම කෙනෙකුටම අයිතියක් ඇත. ඔසප් වීමේදී තම ශරීරය රැක බලා ගැනීමේ හැකියාව මෙම මූලික නිදහසේ අත්‍යවශ්‍ය අංගයකි. එහෙත් මිලියන සියගණනක් මිනිසුන්ට ඔසප් නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය සහ ඔසප් සෞඛ්‍ය සඳහා ප්‍රමාණවත් පහසුකම් නොමැත.

මෙවර ආර්තව සනීපාරක්ෂාව දින තේමාව වන්නේ: " #PeriodfriendlyWorld යන්නයි.ඒ  සඳහා එක්වෙමු."

මෙම දිනයේ අරමුණ වන්නේ තහනම් කිරීම් බිඳ දැමීම සහ ලොව පුරා ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම ප්‍රචාරය කිරීමයි. එය ප්‍රථම වරට 2014 දී නිරීක්ෂණය කරන ලද අතර ජර්මනිය පදනම් කරගත් NGO WASH United විසින් එය ආරම්භ කරන ලදී. දිනය, මැයි 28, ඔසප් චක්‍රයේ සාමාන්‍ය දිග සහ ඔසප් වීමේ කාලය පිළිබිඹු කරයි.

ගෝලීය වශයෙන් මිලියන 500 කට අධික කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින්ට ඔසප් සනීපාරක්ෂක පහසුකම් සඳහා නිසි ප්‍රවේශයක් නොමැති නිසා මෙම දිනය තීරණාත්මක වේ.

මෙම ප්‍රවේශය නොමැතිකම ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය සහ සමස්ත යහපැවැත්මට බලපායි. ඔසප් සනීපාරක්ෂාව යනු සනීපාරක්ෂක නිෂ්පාදන සඳහා පමණක් ප්රවේශ වීමට වඩා වැඩි යමක් වේ.

වෙනස් කිරීම සඳහා පිරිසිදු හා ආරක්ෂිත අවකාශයන් තිබීම, සබන් හා ජලය සමග සේදීමේ හැකියාව සහ භාවිතා කරන ලද ඔසප් නිෂ්පාදන සනීපාරක්ෂක ලෙස බැහැර කිරීම එයට ඇතුළත් වේ. වැදගත් කරුණක් නම්, එය ගෞරවාන්විතව සහ අපහසුතාවයකින් හෝ බියකින් තොරව කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ඔසප් වීම පිළිබඳ අධ්‍යාපනය ද ඇතුළත් වේ.

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයට ගෞරව කිරීම ඔසප් වීම සම්බන්ධ බහු-මාන ගැටළු විසඳීමට උපකාරී වේ. ප්‍රමාණවත් සනීපාරක්ෂක පහසුකම් නොමැතිකම, දැරිය හැකි මිලකට මාසික නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය නොමැතිකම සහ අපකීර්තියට හා වෙනස් කොට සැලකීමට තුඩු දෙන සංස්කෘතික තහනම් ඇතුළත් වේ.

අධ්‍යාපනය සහ දැනුවත් කිරීම තුළින්, ගැහැණු ළමයින්ගේ සහ කාන්තා අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය සහ සමස්ත ජීවන අවස්ථා කෙරෙහි දුර්වල ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ ඍණාත්මක බලපෑම අඩු කිරීමට දිනය දායක වේ.

 එය ඔසප් වීම සම්බන්ධයෙන් ප්‍රතිපත්ති, පහසුකම් සහ සමාජ ආකල්ප වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ක්‍රියා කිරීමට කැඳවීමකි.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයේ ඉතිහාසය 

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය විචිත්‍රවත් සහ බලපෑම්කාරී ඉතිහාසයක් ඇත. එය ඔසප් වීමේ අපකීර්තියට බාධා කිරීම සහ සෑම කෙනෙකුටම, සෑම තැනකම ආර්තව සත්කාරය ප්‍රවේශ විය හැකි බවට පත් කිරීමයි.

2013 දී Go-getter NGO WASH United විසින් ආරම්භ කරන ලද, මෙම දිනය ඉක්මනින් ඔසප් වීම පිළිබඳ ගෝලීය සංවාදයක් ආරම්භ කරමින් එහි සලකුණ තැබීය.

එහි වාර්ෂික සැමරුම සඳහා මැයි 28 තෝරා ගැනීම අහම්බයක් නොවේ. එය දක්ෂ ලෙස දින 28 ක සාමාන්‍ය ඔසප් චක්‍රය සහ ඔසප් වීමේ දින පහ, මැයි පස්වන මාසය සමඟ සමපාත වේ. ඔවුන් මුළු ඔසප් අත්දැකීමම එක දිනයකට  ගත්තා වගේ!අදහසක් මින් ජනිත වේ.

මෙම දිනයේ අරමුණ වන්නේ "තහනම් කිරීම් බිඳ දමා ඔසප් වීම සාමාන්‍ය දෙයක් බවත් එය අපකීර්තියෙන් තොර විය යුතු බවත් ප්‍රචාරය කිරීමයි". 

 2030 වන විට සෑම කෙනෙකුටම ඔවුන්ගේ ඔසප් වීම ආරක්ෂිතව, සෞඛ්‍ය සම්පන්නව සහ ලැජ්ජාවකින් තොරව කළමණාකරණය කළ හැකි බව සහතික කිරීම මෙහි අරමුණයි.

කාන්තාවන්ගේ සහ නව යොවුන් වියේ ගැහැණු ළමයින්ගේ යහපැවැත්ම සහ සවිබල ගැන්වීම සඳහා ඔසප් සෞඛ්‍යය සහ සනීපාරක්ෂාව (MHH) අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඕනෑම දිනක, ලොව පුරා කාන්තාවන් මිලියන 300 කට වඩා ඔසප් වීම සිදු වේ. සමස්තයක් වශයෙන්, ඇස්තමේන්තුගත මිලියන 500 කට ඔසප් නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය නොමැති අතර ඔසප් සනීපාරක්ෂක කළමනාකරණය (MHM) සඳහා ප්‍රමාණවත් පහසුකම් නොමැත. ඔවුන්ගේ ඔසප් වීම ඵලදායී ලෙස කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ගැහැණු ළමයින්ට සහ කාන්තාවන්ට ජලය, සනීපාරක්ෂාව සහ සනීපාරක්ෂාව (WASH) පහසුකම්, දැරිය හැකි සහ සුදුසු ඔසප් සනීපාරක්ෂක ද්‍රව්‍ය, හොඳ පිළිවෙත් පිළිබඳ තොරතුරු සහ අපහසුතාවයකින් හෝ අපකීර්තියකින් තොරව ඔසප් වීම කළමනාකරණය කළ හැකි ආධාරක පරිසරයක් අවශ්‍ය වේ.

WHO/UNICEF ඒකාබද්ධ අධීක්ෂණ වැඩසටහන 2012 අනුව, ඔසප් සනීපාරක්ෂාව කළමනාකරණය පහත පරිදි අර්ථ දක්වා ඇත:

" කාන්තාවන් සහ නව යොවුන් වියේ ගැහැණු ළමයින් ඔසප් රුධිරය අවශෝෂණය කර ගැනීමට හෝ එකතු කිරීමට පිරිසිදු ඔසප් කළමනාකරණ ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කරයි, එය අවශ්‍ය විටෙක පුද්ගලිකත්වය වෙනස් කළ හැකිය, අවශ්‍ය පරිදි ශරීරය සේදීම සඳහා සබන් සහ ජලය භාවිතා කිරීම සහ ආරක්ෂිත සහ පහසු පහසුකම් සඳහා ප්‍රවේශය ඇත. භාවිතා කරන ලද ඔසප් කළමණාකරණ ද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම ඔවුන් ඔසප් චක්‍රයට සම්බන්ධ මූලික කරුණු සහ එය ගෞරවාන්විතව සහ අපහසුතාවයෙන් හෝ බියෙන් තොරව කළමනාකරණය කරන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගනී. 

මෙම ව්‍යාපාරය දැවැන්ත ලෙස වර්ධනය වී ඇති අතර, ලොව පුරා හවුල්කරුවන් 970 කට අධික සංඛ්‍යාවක් ගුණාත්මක මාසික නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය ලබා දීමට කටයුතු කරයි. ඔවුන් ඔසප් වීම පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කිරීම, සෘණාත්මක සමාජ සම්මතයන් වෙනස් කිරීම සහ කාලාන්තර නිෂ්පාදන සඳහා බදු අඩු කිරීම වැනි ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් සඳහා ක්‍රියා කරයි.

ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනයේ ගෝලීය ප්‍රවේශය සහ බලපෑම අති මහත් ය. පළමු වසර තුළ මිලියන 20කට අධික ජනතාවක් වෙත ළඟා වීමෙන් ආරම්භ වූ දෙය 2022 වන විට මිලියන 700කට ආසන්න ජීවිත සංඛ්‍යාවක් වෙත ළඟා වී ඇත. එය ඔසප් වීම පිළිබඳ බොහෝ සංවාද සහ ආකල්ප වෙනස් කිරීමකි!

විවිධ රටවල් පාසල් සහ සේවා ස්ථානවල ඔසප් නිෂ්පාදන නොමිලේ ලබා දීමට ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ පාසල් විෂයමාලාවලට ඔසප් අධ්‍යාපනය පවා ඇතුළත් කිරීමත් සමඟ වෙනස්කම් සිදුවෙමින් පවතී.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය සමරන්නේ කෙසේද?

මේ දවස කතා කිරීමට පමණක් නොවේ; එය කිරීම ගැන ය. ආකර්ශනීය ඩිජිටල් ඔසප් වළලු නිර්මාණය කිරීමේ සිට ඔසප් සෞඛ්‍යය සඳහා වැඩි ආයෝජනයක් කිරීමට රජයන් සහ සංවිධාන සම්බන්ධ කර ගැනීම දක්වා දැනුවත් කිරීම දක්වා, ආර්තව සනීපාරක්ෂාව දිනය කාලාන්තර දරිද්‍රතාවය සහ අපකීර්තිය අතීතයේ දේවල් වන ලෝකයක් කරා ගමන් කරමින් සිටී.

අවසාන ඉලක්කය? 

 2030 වන විට ඔසප් වීම සාමාන්‍ය ජීවිතයේ යථාර්ථයක් වන අනාගතයක් ඉලක්ක කර ගනිමින්, ඔසප් වීම නිසා කිසිවෙකු පසුබට නොවන බවට වග බලා ගැනීම.

මෙම විචිත්‍රවත් යෝජනා සමඟින් ඔසප් සනීපාරක්ෂක දිනය සැමරීම ප්‍රබල විය හැකිය.

  ⛔ඔබේ දැනගැනීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් පෙළ ගැසෙන්න.

 කාලාන්තර නිෂ්පාදන අමුද්‍රව්‍යවල විනිවිදභාවය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න. මෙම නිෂ්පාදන ආරක්ෂිත සහ හානිකර රසායනික ද්‍රව්‍යවලින් තොර බව සහතික කිරීම සඳහා ඒවායේ ඇති දේ සම්පූර්ණයෙන් හෙළිදරව් කිරීමට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනයට සහාය වීම.

  ⛔ඔසප් සමානාත්මතාවයේ නියැලෙන්නන් අනුගමනය කරන්න සහ සහාය දෙන්න.

 සමාජ මාධ්‍යවල, ඔසප් සමානාත්මතාවය සඳහා සටන් කරන සංවිධාන සහ පුද්ගලයන්ගේ හඬ සමඟ සම්බන්ධ වී විස්තාරණය කරන්න.

  ⛔අතථ්‍ය වැඩමුළුවකට සම්බන්ධ වන්න. 

ඔසප් වීම පිළිබඳ අන්තර්ක්‍රියාකාරී සාකච්ඡා ඉදිරිපත් කරන  සබැඳි වැඩමුළුවලට සහභාගී වන්න. මෙම වැඩමුළු සියලුම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ පුද්ගලයන් සාදරයෙන් පිළිගනු ලබන අතර අත්දැකීම් ඉගෙන ගැනීමට සහ බෙදා ගැනීමට විශිෂ්ට ක්‍රමයකි.

පොදු සහ ප්‍රජා සිදුවීම්වල නිරත වන්න.

  ⛔පොදු කටයුතුවලට සම්බන්ධ වීමෙන් සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය. 

පෑඩ් පරිත්‍යාග කිරීම සඳහා ළමා නිවාසවලට යාම හෝ ඔසප් සෞඛ්‍යය පිළිබඳ අධ්‍යාපනික සැසිවල නියැලීම මේවාට ඇතුළත් විය හැකිය.

  ⛔ බාලදක්ෂයින් සවිබල ගැන්වීම:

 ළඟා වීමට අපහසු ප්‍රදේශවල ගැහැණු ළමයින් සවිබල ගැන්වීම අරමුණු කරගත් ක්‍රියාකාරකම්වලට සහභාගී වන්න. මේවා නැවත භාවිත කළ හැකි පෑඩ් භාවිත කරන ආකාරය ඉගැන්වීමේ සිට සනීපාරක්ෂක නිෂ්පාදන සපයන සිදුවීම් සංවිධානය කිරීම දක්වා පරාසයක විහිදිය හැක.

 ⭕ඔසප් සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ වැදගත්කම 

ලොව පුරා සිටින කාන්තාවන්ගේ සහ ගැහැණු ළමයින්ගේ සෞඛ්‍යය, යහපැවැත්ම සහ සවිබල ගැන්වීම සඳහා යහපත් ඔසප් ස්වස්ථතාව ඉතා වැදගත් වේ. කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට ඔවුන්ගේ සම්පූර්ණ හැකියාවන් කරා ළඟා වීමට එය තීරනාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි:

  ⛔සෞඛ්‍යය සහ අභිමානය:

 ඵලදායී MHM සෞඛ්‍ය අවදානම් වළක්වා ගැනීමට සහ ඔසප් වීම ගෞරවාන්විතව කළමනාකරණය කිරීම සහතික කරයි.

  ⛔අධ්‍යාපනය සහ අවස්ථා:

 ආර්තව සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ අධ්‍යාපනය සහ නිෂ්පාදන සඳහා ප්‍රවේශය ඇති ගැහැණු ළමයින් ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපනය දිගටම කරගෙන යාමට සහ සමාජයට පූර්ණ ලෙස සහභාගී වීමට වැඩි ඉඩක් ඇත.

  ⛔නිශ්ශබ්දතාවය බිඳීම: 

ඔසප් වීම පිළිබඳ විවෘත සංවාද තහනම් කිරීම්වලට අභියෝග කිරීම සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම.

මානව හිමිකම්, මහජන සෞඛ්‍යය, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සහ තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා ආයෝජනය මගින් ඉටු කරන වැදගත් කාර්යභාරය පිළිබිඹු කරමින් ගෝලීය සහ ජාතික සෞඛ්‍ය සහ සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති ඔසප් සෞඛ්‍යයට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුය. පාසල්, සේවා ස්ථාන සහ පොදු ආයතන ජනතාවට සුවපහසුව සහ අභිමානයෙන් ඔසප් වීම කළමණාකරණය කළ හැකි බව සහතික කළ යුතුය. ඉලක්කගත ප්‍රතිපත්ති මගින් අඩු ආදායම්ලාභී කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් ඔසප් නිෂ්පාදන ලබා ගැනීමට අරගල කරන සහ ජලය සහ සනීපාරක්ෂක සේවා සඳහා සීමිත ප්‍රවේශයක් ඇති කාලපරිච්ඡේද දරිද්‍රතාවය තුරන් කිරීමට උත්සාහ කළ යුතුය.

Leo Poornima Nethmini

First Year

Faculty of Arts

මහ මුහුදේ වෙසෙන ආරක්ශිත පලිහ සහිත උරගයා

විලෝපිකයන්ට එරෙහිව ක්‍රියා කල හැකි  ආරක්ෂිත පලිහක් වැනි  ඔවුන්ටම  සුවිශේෂී කවච සඳහා ප්‍රසිද්ධ වූ සිත් ඇදගන්නා සුලු මහ මුහුදේ වෙසෙන උරගය විශේශයක් ලෙස කැස්බෑවන් හදුන්වයි.  මෙම ජීවීන් Testudines අනුපිළිවෙලට අයත් වන අතර  ප්‍රදාන වශයෙන් ලොව පුරා සාගර  පරිසර පද්ති ආස්‍රය කර ගෙන මොවුන්  දක්නට ලැබේ.  ඔවුන්ගේ පැවැත්ම වසර මිලියන 200 කට වඩා පැරණි වන අතර, ඔවුන් පෘථිවියේ පැරණිතම උරග කණ්ඩායම් වලින් එකක් බවට පත් කරයි.

 කැස්බෑවන් ඔවුන්ගේ අස්ථි හෝ කාටිලේජිනස් කවචය මගින් සංලක්ෂිත වේ.ඔවුන්ගේ ඉළ ඇට වලින් වර්ධනය වී පලිහ ආරක්ෂක ආවරණයක් සේ ක්‍රියා කරයි.  මෙම කවචය කොටස් දෙකකින් සමන්විත වේ. කැරපේස් (ඉහළ) සහ ප්ලාස්ට්රෝන් (පහළ) එම ද්විත්වයයි.  කැස්බෑවන් විවිධ ආකාරවලින් ඔවුන්ගේ පරිසරයට අනුවර්තනය වී ඇත.  නිදසුනක් වශයෙන්, මුහුදු කැස්බෑවුන්ට විශාල දුරක් පිහිනීම සඳහා ම සැකසුනු ගාස්ත්‍රා ඇති අතර, ගොඩබිම් කැස්බෑවන්ට දැඩි භූමි ප්‍රදේශයක ගමන් කිරීම සඳහා ශක්තිමත් විශාල කකුල් ඇත.

 කැස්බෑ විශේෂ අතර ආහාර වෙනස් වේ. සමහරක් ශාක භක්ෂක, ශාක හා ඇල්ගී මත පෝෂණය වන අතර අනෙක් අය සර්ව භක්ෂක, ශාක, කෘමීන් සහ කුඩා සතුන්ගේ මිශ්‍රණයක් පරිභෝජනය කරයි.  මුහුදු කැස්බෑවන් ගේ ප්‍රියතම ආහාරය ජෙලිෆිෂ් මත්ස්‍යයන් වන අතර ඇතැන් අවස්ථාවල ඔවුන්ට ජෙලිෆිෂ් හා ප්ලාස්ටික් බෑග් අතට වෙනස හදුනා ගැනීමට නොහැකිව ඒවා ආහාර ය  ට ගෙන ඔවුන් මියයයි.මුහුදු කැස්බෑවන් බොහෝ විට සැතපුම් දහස් ගණනක් ගමන් කර වැලි සහිත වෙරළ තීරයේ බිත්තර දමයි.ඔවුන්ගේ ලිංගික අනුපාතය න් කෙරෙහි වැලි වල පවතින උශ්නත්වය බලපායි. 

  කැස්බෑවන් වාසස්ථාන විනාශය, දූෂණය, දේශගුණික විපර්යාස සහ දඩයම් කිරීම වැනි සැලකිය යුතු තර්ජනවලට කැස්බෑවන්  මුහුණ දෙයි.  බොහෝ විශේෂ වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති අතර, ඒවා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ගෝලීය වශයෙන් සංරක්ෂණ උත්සාහයන් සිදු වෙමින් පවතී.  කැදලි පවතින ස්ථාන සංරක්ෂණය කිරීම, තුවාල වූ කැස්බෑවන් පුනරුත්ථාපනය කිරීම සහ මෙම පැරණි ජීවීන්ගේ වැදගත්කම පිළිබඳව ජනතාව දැනුවත් කිරීම සඳහා සංවිධාන කටයුතු කරයි.

  කොරල්පර නඩත්තු කිරීම, ජලජ පරිසරයේ සමතුලිතතාවයට දායක වීම වැනි ඔවුන්ගේ පරිසර පද්ධතිවල පැවැත්මට  කැස්බෑවන් ඉතා වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.  ඔවුන්ගේ සංරක්ෂණය ජෛව විවිධත්වය සඳහා පමණක් නොව අපගේ ග්‍රහලෝකයේ පරිසර පද්ධතිවල සෞඛ්‍යය සඳහාද ඉතා වැදගත් වේ.  කැස්බෑවන් ආරක්ෂා කිරීම මෙම විශිෂ්ට සතුන් ඉදිරි පරම්පරාවන් සඳහා වදවී යාමෙ තර්ජනයෙන් ආරක්ෂා කිරීම අප සියල්ලන්ගේම වගකීමකි.

Leo Nadeesha Mayomi

First Year

Faculty of Arts

රැකියා ස්ථානයේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය පිළිබඳ ලෝක දිනය

රැකියා ස්ථානයේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය සඳහා වූ ලෝක දිනය යනු ආරක්ෂිත, සෞඛ්‍ය සම්පන්න සහ විනීත වැඩ ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා වාර්ෂික ජාත්‍යන්තර ව්‍යාපාරයකි. එය අප්රේල් 28 වන දින පවත්වනු ලබන අතර 2003 සිට ජාත්යන්තර කම්කරු සංවිධානය (ILO) විසින් නිරීක්ෂණය කරනු ලැබේ.

2003 දී, ජාත්‍යන්තර කම්කරු සංවිධානය (ILO), ILO හි සාම්ප්‍රදායික ත්‍රෛපාර්ශ්විකත්වය සහ සමාජ සංවාදය ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් රැකියාවේදී අනතුරු සහ රෝග වැළැක්වීම අවධාරණය කිරීම සඳහා ලෝක දිනය සැමරීමට පටන් ගත්තේය.

සෑම දිනකම පුද්ගලයින් 6,300 ක් වෘත්තීය අනතුරු හෝ රැකියාව ආශ්‍රිත රෝග හේතුවෙන් වසරකට මිය යන සංඛ්‍යාව මිලියන 2.3 කට වඩා වැඩිය. වාර්ෂිකව රැකියාවේදී සිදුවන අනතුරු මිලියන 317; මේවායින් බොහොමයක් දිගුකාලීනව රැකියාවට නොපැමිණීමට හේතු වේ. මෙම දෛනික විපත්තියේ මානව පිරිවැය අති විශාල වන අතර දුර්වල වෘත්තීය සුරක්ෂිතතාව සහ සෞඛ්‍ය භාවිතයන් නිසා ඇතිවන ආර්ථික බර සෑම වසරකම ගෝලීය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 4ක් ලෙස ගණන් බලා ඇත.

මෙම සැමරුම 2003 ජූනි මාසයේ ජාත්‍යන්තර කම්කරු සම්මේලනයේ නිගමනවල ලේඛනගත කර ඇති පරිදි ILO හි වෘත්තීය සුරක්ෂිතතාව සහ සෞඛ්‍යය පිළිබඳ ගෝලීය උපායමාර්ගයේ අනිවාර්ය අංගයකි. ගෝලීය උපායමාර්ගයේ ප්‍රධාන කුළුණු වලින් එකක් වන්නේ උපදේශනය, ආරක්ෂාව සඳහා වූ ලෝක දිනයයි. සහ Health at Work යනු රැකියාව ආරක්ෂිත සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න කරන්නේ කෙසේද යන්න සහ වෘත්තීය ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍ය පිළිබඳ දේශපාලන පැතිකඩ ඉහළ නැංවීමේ අවශ්‍යතාවය පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම සඳහා වැදගත් මෙවලමකි.

1996 සිට වෘත්තීය සමිති ව්‍යාපාරය විසින් ලොව පුරා සංවිධානය කරන ලද මියගිය සහ තුවාල ලැබූ කම්කරුවන් සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර අනුස්මරණ දිනය ද අප්‍රේල් 28 වේ.

 ⭕වෘත්තීය අනතුරු සහ රෝග වැළැක්වීම 

අප්‍රේල් 28 වන දිනට යෙදෙන වාර්ෂික ලෝක දිනය රැකියාවේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය සඳහා වෘත්තීය අනතුරු සහ රෝග වැළැක්වීම ප්‍රවර්ධනය කරයි.එය ගැටලුවේ විශාලත්වය සහ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍ය සංස්කෘතියක් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ නිර්මාණය කිරීම රැකියා ආශ්‍රිත මරණ සහ තුවාල සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමට උපකාරී වන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර අවධානය යොමු කිරීමට අදහස් කරන දැනුවත් කිරීමේ ව්‍යාපාරයකි.

රැකියාවේදී සිදුවන මරණ සහ තුවාල නැවැත්වීමට අප සෑම කෙනෙකුම වගකිව යුතුය. රජයන් වශයෙන් අපි වගකිව යුතු යටිතල පහසුකම් සැපයීම - කම්කරුවන් රැකියාවල නිරත වීම සහ ව්‍යවසායන් සමෘද්ධිමත් වීම සහතික කිරීම සඳහා අවශ්‍ය නීති සහ සේවාවන්; මෙයට ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් සහ වැඩසටහනක් සංවර්ධනය කිරීම සහ වෘත්තීය ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍ය නීති සම්පාදනය සහ ප්‍රතිපත්තිවලට අනුකූල වීම බලාත්මක කිරීම සඳහා පරීක්ෂණ පද්ධතියක් ඇතුළත් වේ. සේවා යෝජකයන් ලෙස අපි වැඩ කරන පරිසරය ආරක්ෂිත සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න බව සහතික කිරීම සඳහා වගකිව යුතුය. කම්කරුවන් වශයෙන් අප වගකීමෙන් කටයුතු කරන්නේ ආරක්ෂිතව වැඩ කිරීමට සහ අපව ආරක්ෂා කර ගැනීමට සහ අන් අයට අනතුරක් නොකිරීමට, අපගේ අයිතිවාසිකම් දැන ගැනීමට සහ වැළැක්වීමේ පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීමට සහභාගී වීමට ය.

 ⭕රැකියාවේදී මතුවන අවදානම් 

නව සහ නැගී එන වෘත්තීය අවදානම් තාක්ෂණික නවෝත්පාදනයන් හෝ සමාජීය හෝ ආයතනික වෙනස්කම් නිසා ඇති විය හැක, එනම්:

* නව තාක්ෂණයන් සහ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලීන්, උදා. නැනෝ තාක්ෂණය, ජෛව තාක්ෂණය

* නව සේවා කොන්දේසි, උදා. වැඩි වැඩ බර, වැඩ අඩු කිරීමෙන් වැඩ තීව්‍ර වීම, රැකියා සඳහා සංක්‍රමණය හා සම්බන්ධ දුර්වල තත්ත්වයන්, අවිධිමත් ආර්ථිකයේ රැකියා

* නැගී එන රැකියා ආකාර, උදා. ස්වයං රැකියා, බාහිරින් ලබා ගැනීම, තාවකාලික ගිවිසුම්

වඩා හොඳ විද්‍යාත්මක අවබෝධයක් තුළින් ඒවා වඩාත් පුළුල් ලෙස හඳුනා ගත හැකිය.

ඇතැම් අවදානම් සාධකවල වැදගත්කම පිළිබඳ සංජානනවල වෙනස්වීම් මගින් ඒවාට බලපෑම් කළ හැකිය, උදා. රැකියාව හා සම්බන්ධ ආතතිය මත මනෝ සමාජීය සාධකවල බලපෑම.

 ⭕වෘත්තීය ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය කෙරෙහි දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම්

දේශගුණික විපර්යාස දැනටමත් ග්‍රහලෝක සෞඛ්‍යයට, මානව සෞඛ්‍යයට සහ වැඩ ලෝකයට බරපතල බලපෑම් ඇති කරයි. මෙම ගැටලුව තීව්‍ර වන විට, ලොව පුරා සිටින කම්කරුවන් අධික තාපය, පාරජම්බුල කිරණ, ආන්තික කාලගුණික සිදුවීම්, වායු දූෂණය, වාහක මගින් බෝවන රෝග සහ කෘෂි රසායන වැනි උපද්‍රවවලට නිරාවරණය වීමේ වැඩි අවදානමකට මුහුණ දී සිටිති. පිළිකා, හෘද වාහිනී රෝග, ශ්වසන රෝග සහ මානසික සෞඛ්‍ය ආබාධ ඇතුළු බොහෝ සෞඛ්‍ය තත්වයන් දේශගුණික විපර්යාස සමඟ සම්බන්ධ වේ.

ආරක්ෂිත සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න සේවා පරිසරයක වැඩ කිරීමේ මූලික මූලධර්මය සහ අයිතිය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ගරු කිරීම සහ සාක්ෂාත් කිරීම යනු සේවා ස්ථානයේ භයානක දේශගුණික විපර්යාස බලපෑම් ආමන්ත්‍රණය කිරීමයි. වෘත්තීය ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය (OSH) දේශගුණික ප්‍රතිපත්තිවලට ප්‍රධාන ප්‍රවාහය කිරීම සහ OSH භාවිතයන් වෙත දේශගුණික ගැටළු ඒකාබද්ධ කිරීම ඉතා වැදගත් වේ.

දේශගුණික උපද්‍රවයන් පරිණාමය වන විට නීති සම්පාදනය සඳහා නැවත ඇගයීමක් හෝ නව රෙගුලාසි අවශ්‍ය විය හැකිය.

 ⭕රැකියා ස්ථානයේ බලපෑම්. දේශගුණික ප්‍රතිපත්තිවලට

වෘත්තීය ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය (OSH) ප්‍රධාන ප්‍රවාහය සහ OSH භාවිතයන් වෙත දේශගුණික ගැටළු ඒකාබද්ධ කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. දේශගුණික උපද්‍රව වර්ධනය වන විට නීති සම්පාදනය සඳහා නැවත ඇගයීමක් හෝ නව රෙගුලාසි අවශ්‍ය විය හැකිය.

දේශගුණය අවම කිරීම සහ අනුවර්තනය වීමේ ප්‍රතිපත්ති සඳහා රජයන් සහ සමාජ හවුල්කරුවන් අතර සහයෝගීතාවය අත්‍යවශ්‍ය වේ. ක්රියා කිරීමට කාලය දැන්!

2024 රැකියා ස්ථානයේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය සඳහා වූ ලෝක දිනය නිමිත්තෙන්, ILO විසින් "වෙනස්වන දේශගුණයක් තුළ රැකියාවේ ආරක්ෂාව සහ සෞඛ්‍යය සහතික කිරීම" යන මාතෘකාවෙන් යුත් නව වාර්තාවක් දියත් කර ඇති අතර, එය කම්කරුවන්ට දේශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම පිළිබඳ භයානක නව දත්ත හෙළි කරයි.

Leo Poornima Nethmini

First year

Faculty of Arts