ලෝක සංචාරක දිනය

 ලෝක සංචාරක දිනය✈️👨🏻‍✈️

"ලෝකය පොතකි, සංචාරය නොකරන අය කියවන්නේ එක් පිටුවක් පමණි." -        ශාන්ත ඔගස්ටින්

2024 : තේමාව: "සංචාරක හා හරිත ආයෝජන" යන්නයි.

ලෝක සංචාරක දිනය යනු සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වැදගත්කම සහ එහි සමාජ, සංස්කෘතික, දේශපාලනික සහ ආර්ථික වටිනාකම ඉස්මතු කරන ජාත්‍යන්තර උත්සවයකි. වගකීම් සහගත සහ තිරසාර සංචාරක ව්‍යාපාරය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ගෝලීය අවබෝධය වර්ධනය කිරීම සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය ලොවට ගෙන එන සංස්කෘතික උරුමයන් සහ විවිධත්වය අගය කිරීම සඳහා මෙම දිනය කැප කෙරේ.

⭕ලෝක සංචාරක දිනය යනු කුමක්ද?

ලෝක සංචාරක දිනය යනු ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව තුළ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ කාර්යභාරය පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ ලෝක සංචාරක සංවිධානය (UNWTO) විසින් පිහිටුවන ලද වාර්ෂික උත්සවයකි. සංචාරක ව්‍යාපාරය සමාජ, සංස්කෘතික සහ ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක වන ආකාරය අවධාරණය කරන අතර සංචාරකයින්ට සහ ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ට ප්‍රයෝජනවත් වන වගකීම් සහිත සංචාරක පිළිවෙත් දිරිමත් කරයි.

⭕ලෝක සංචාරක දිනය කවදාද?

ලෝක සංචාරක දිනය සෑම වසරකම සැප්තැම්බර් 27 වන දින සමරනු ලැබේ. සංවිධානය පිහිටුවීමට සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය ප්‍රධාන අංශයක් ලෙස ගෝලීය වශයෙන් පිළිගැනීමට මග පෑදූ 1970 දී UNWTO ප්‍රඥප්ති සම්මත කිරීමේ සංවත්සරයට සමගාමීව දිනය තෝරා ගන්නා ලදී.

⭕සම්බන්ධ වන්නේ කෙසේද

ලෝක සංචාරක දිනයට සහභාගී වීමට ක්‍රම කිහිපයක් තිබේ:

📌දේශීය සංචාරක ව්‍යාපාරය ගවේෂණය කරන්න: 

දේශීය සංචාරක ව්‍යාපාරයට සහය වීමට සහ ඔබේම ප්‍රජාවගේ උරුමය ගැන තව දැන ගැනීමට ඔබේ ප්‍රදේශයේ ඇති ප්‍රාදේශීය බිම් සලකුණු, කෞතුකාගාර හෝ සංස්කෘතික ස්ථාන වෙත පිවිසෙන්න.

📌වගකීමෙන් ගමන් කරන්න: 

ඔබේ පාරිසරික අඩිපාර අවම කිරීම, දේශීය සංස්කෘතීන්ට ගරු කිරීම සහ දේශීය ආර්ථිකයට සහාය වීම මගින් තිරසාර සංචාරක ව්‍යාපාරයක්.

📌සිදුවීම් වලට සම්බන්ධ වන්න: ලෝකයට සහභාගී වන්න

සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වැදගත්කම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන සම්මන්ත්‍රණ, වැඩමුළු හෝ සංස්කෘතික උත්සව වැනි සංචාරක දින සිදුවීම්.

📌ඔබේ සංචාර බෙදාගන්න: 

විවිධ සංස්කෘතීන්හි සුන්දරත්වය සහ විවිධත්වය ඉස්මතු කරමින් ඔබේ සංචාරක අත්දැකීම්, ඉඟි සහ කථා බෙදා ගැනීමට සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරන්න.

⭕සිදුවීමේ ඉතිහාසය

ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවය, ආර්ථික වර්ධනය සහ සංස්කෘතික හුවමාරුව සඳහා අත්‍යවශ්‍ය මෙවලමක් ලෙස සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වැදගත්කම සලකුණු කිරීම සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ ලෝක සංචාරක සංවිධානය විසින් 1980 දී ලෝක සංචාරක දිනය ස්ථාපිත කරන ලදී. වාර්ෂික සැමරුම ලොව පුරා ප්‍රජාවන්ට සංචාරක ව්‍යාපාරයේ බලපෑම පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ සංචාරක ව්‍යාපාරයේ තිරසාරභාවය සහ ඇතුළත් කිරීම සහතික කරන ප්‍රතිපත්ති දිරිගැන්වීම සඳහා උත්සාහ කරයි.

1980 : ලෝක සංචාරක දිනය ස්ථාපිත කිරීම

එක්සත් ජාතීන්ගේ ලෝක සංචාරක සංවිධානය (UNWTO) විසින් ලෝක සංචාරක දිනය ස්ථාපිත කරන ලදී.

1980 : ලෝක සංචාරක දිනයේ පළමු සැමරුම

1970 දී UNWTO ප්‍රඥප්ති සම්මත කිරීම හා සමගාමීව සැප්තැම්බර් 27 තෝරා ගන්නා ලදී.

වාර්ෂිකව : අද්විතීය තේමාවක් සමඟ සැමරීම

සෑම වසරකම, UNWTO විසින් තෝරාගත් විශේෂිත තේමාවක් සමඟින් ලෝක සංචාරක දිනය සමරනු ලබයි

2024 : තේමාව: "සංචාරක හා හරිත ආයෝජන"

2024 සඳහා අවධානය යොමු කර ඇත්තේ හරිත ආයෝජන හරහා තිරසාර සංචාරක ව්‍යාපාරය ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි

ගෝලීය : ලොව පුරා සිදුවීම් සහ වැඩමුළු

ලොව පුරා රටවල් විවිධ සිදුවීම්, වැඩමුළු සහ සාකච්ඡා පවත්වයි

ලෝක සංචාරක දිනය 2024:

⭕තේමාව

* 2024 සඳහා තේමාව වන්නේ "සංචාරක හා හරිත ආයෝජන" යන්නයි.

* එය තිරසාර සංචාරක ව්‍යාපාරයේ වැදගත්කම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

* ඉලක්කය වන්නේ සංචාරක කර්මාන්තය තුළ පරිසර හිතකාමී යටිතල පහසුකම් සහ පුනර්ජනනීය බලශක්තිය සඳහා ආයෝජන දිරිමත් කිරීමයි.

⭕ලෝක සංචාරක දිනය පිළිබඳ සිත්ගන්නා කරුණු

* සෑම වසරකම සැප්තැම්බර් 27 දින සමරනු ලබන ලෝක සංචාරක දිනය සංචාරක ව්‍යාපාරයේ ගෝලීය වැදගත්කම ඉස්මතු කරයි.

* සෑම වසරකම, විවිධ සංචාරක හා සම්බන්ධ මාතෘකා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින් ලෝක සංචාරක දිනය සඳහා නව තේමාවක් තෝරා ගනු ලැබේ.

* සංචාරක ව්‍යාපාරය ප්‍රධාන ගෝලීය කර්මාන්තයක් වන අතර, රැකියා සැපයීම සහ දේශීය ආර්ථිකයන් නංවාලීම.

* එය විවිධ සම්ප්‍රදායන් සහ ජීවන රටාවන් අත්විඳීමට මිනිසුන්ට ඉඩ සලසමින් සංස්කෘතික හුවමාරුව ප්‍රවර්ධනය කරයි.

* සංචාරය ඉතිහාසය, භූගෝල විද්‍යාව සහ විවිධ සංස්කෘතීන් පිළිබඳ ඉගෙනීමේ අවස්ථා ලබා දෙයි.

Leo Poornima Nethmini

ලෝක පාරිසරික සෞඛ්‍ය දිනය

 

සෑම වසරකම සැප්තැම්බර් මස 26 වන දින ලෝක පාරිසරික සෞඛ්‍ය දිනය වශයෙන් නම් කර තිබේ.2024 වර්ෂය තුළදී මෙම දිනය සැමරීම සඳහා පාදක කරගනු ලබන තේමාව වන්නේ " පාරිසරික සෞඛ්‍ය, ආපදා අවදානම් අවම කිරීම සහ දේශගුණික විපර්යාසයන් අවම කිරීම සඳහා සහ අනුවර්තනය හරහා ඔරොත්තු දෙන ප්‍රජාවන් නිර්මාණය කිරීම" වේ.

මෙම ලෝක පාරිසරික සෞඛ්‍ය දිනය සඳහා අනුග්‍රාහකත්වය දක්වනු ලබන්නේ 1986 වර්ෂය තුළ එංගලන්තයේ ලන්ඩන් නුවර පිහිටුවන ලද ලාභ නොලබන සංවිධානයක් වන පාරිසරික සෞඛ්‍ය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මේලනය වේ.මෙහි මූලික අරමුණ වන්නේ මිනිසුන් අතර පාරිසරික සෞඛ්‍ය පිළිබඳ දැනුම බෙදා හැරීම සහ අපගේ පෘථිවියේ පාරිසරික තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා රටවල් අතර සහයෝගීතාවය  ප්‍රවර්ධනය කිරීම වේ.

2011 වර්ෂයේ  ඉන්දුනීසියාවේදී  පාරිසරික සෞඛ්‍ය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මේලනය මගින් පවත්වන ලද රැස්වීමකදී සෑම වර්ෂයකම සැප්තැම්බර් මස 26 වන දින ලෝක පාරිසරික සෞඛ්‍ය දිනය වශයෙන් නම් කරන ලදී.

පාරිසරික සෞඛ්‍ය යනු මානව ශරීරයට පිටතින් පවත්නා සෞඛ්‍ය වේ.එනම් මිනිසාගේ ශාරීරික සහ රෝගී තත්ත්වයන් සඳහා බලපෑම් සිදුකල හැකි බාහිර පාරිසරික සාධකයන් වේ. මිනිසාගේ පැවැත්ම සඳහා  මෙම පාරිසරික සාධක මගින් සිදු කරන බලපෑම සුළු පටු නොවේ.

ලෝක පාරිසරික හා සෞඛ්‍ය දිනය සෑම වර්ෂයක් තුළදීම පහත සඳහන් අරමුණු මූලික කොටගෙන සමරනු ලැබේ.

(1) පරිසර දූෂණය, දේශගුණික විපර්යාස, කාර්මීකරණය, නාගරීකරණය, ගෝලීයකරණය සහ දුර්වල සනීපාරක්ෂාව මගින් මානව සෞඛ්‍යයට එල්ල වන අඛණ්ඩ තර්ජන පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම.

(2) ලොව පුරා සිටින පාරිසරික සෞඛ්‍ය වෘත්තිකයන්ගේ සහ අධ්‍යාපනඥයින්ගේ කැපවීම සහ වැඩ හඳුනා ගැනීම.

(3) ස්වභාවික පරිසරය, වාතය, ජලය, ආහාර, නිවාස සහ ප්‍රජාවන්ගේ ගුණාත්මක භාවය වැඩිදියුණු කිරීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම.

තමාගේ පැවැත්ම සඳහා පරිසරයේ පැවැත්ම ඉවහල් වන බැවින් පාරිසරික සෞඛ්‍ය පිළිබඳව සැලකිලිමත් වීම  ඔබ අප කාගේත්  යුතුකමක් හා වගකීමක් වේ.

Leo Supun Dilshan 

Second Year

Faculty of Arts

ආපදා කලමනාකරණය [ Safe Guard - Article 20 ]

Safe Guard

Phase - 1

Session - 1

ලෝකයේ   තාක්ෂණය වර්ධනය වුවත් ආපදා සිදුවීමේ සීඝ්‍රතාවය ඉහළ ගොස් ඇත. ආපදාවක් යනු " විශාල හානියක් හෝ  විනාශයක්  අනපේක්ෂිත ලෙස ඇතිවන  අභාග්‍ය සම්පන්න සිදුවීමක්  " ලෙස  ආචාර්ය ඒ. එච්. ධනපාල මහතා අර්ථ දක්වයි.අප ආපදාවක් පිළිබඳ විමසිලිවන්තව කටයුතු කළ යුතු වුවත් ලෝකයේ ආපදාවන් පිළිබඳව සෑම දෙනෙකුටම විමසිලිමත්ව කටයුතු කිරීම සිදුවේ ද යන්න පිළිගැනීම අපහසු වන්නේ, ආපදා පිළිබඳව දැනුවත් කරනු ලැබුව ද එම ඇඟවීම් නොසලකා හරින පිරිසක් සිටින බැවිනි.කථිනා හරිකේන් කුණාටුව සහ එමගින් සිදුවිය හැකි ගංවතුරෙන් නිව් ඔරලීයන්ස් නගරය යට විය හැකි බවත්, ජනතාව ඉවත් විය යුතු බවත් අනතුරු අඟවා තිබුණද එම අනතුරු ඇගවීම් නොසලකා හැරි තිබූ හෙයින් සිදුවූ විනාශය වැඩිවීමට ප්‍රධාන හේතුව විය.

මෙම හේතුවෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය 1987 දී ස්වභාවික ආපදා අඩු කිරීමේ අන්තර්ජාතික දශකයක් 1990 දශක ඉදිරිපත් කරන ලදී.ඉන් පසුව 1994 දී ස්වභාවික විපත් අඩු කිරීමේ ලෝක සමුළුව සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල්   (IDNDR )ඒ වන විට ලබාගෙන ඇති පියවර සාකච්ඡාවට බඳුන් වූ අතර වඩාත් ආරක්ෂිත ලෝකයකට යොකොහෝමා ක්‍රමෝපාය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ සැලසුම් ද ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. එම   ක්‍රමවේදයට අනුව  අවස්ථාවන් හතරක් හඳුන්වා දෙනු ලැබීය. එය ආපදා කළමනාකරන චක්‍රය ලෙසද හඳුන්වයි.1.අවම කිරීම

2.සූදානම් කිරීම

3.ප්‍රතිචාර දැක්වීම 

4.ප්‍රතිසංවේදනය                                                                                                                                                                                                                                                      

ආපදා අවම කිරීම යනු,

ආපදා විසින් සිදු කරනු ලබන මානුශ හා ද්‍රව්‍යමය හානියේ දරුණුකම ස්ථාවරව අඩු කිරීමයි.ආපදාවම කිරීම ආකාර දෙකකට වර්ග කරයි.එනම් මූලික අවම කිරීම හා ද්විතීක අවම කිරීම යනුවෙන් කාණ්ඩ දෙකකට බෙදා දක්වා ඇත. මෙයින් මූලික අවම කිරීම යනු, උපද්‍රවය ඇතිවීම අවම කිරීම සහ ගොදුරු වීම අඩු කිරිම යි.උදාහරණ ලෙස පහත් බිම් ගොඩ කර ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම ඉදිකඩ අහුරාලීම  දැක්විය හැකිය.ද්විතික අවම කිරීම යනු  උපද්‍රවයේ බලපෑම අඩු කිරීමයි. එහිදී අවතැන්ව සිටින ජනතාවට පිරිසිදු පානීය ජලය, ආහාර, සමීපාරක්ෂක ද්‍රව්‍ය ලබාදීම   මගින් විවිධ ලෙඩ   වලින් ආරක්ෂා කිරීම ද්විතික අවම කිරීමෙන් අපට සිදුකළ හැකිය.ආපදාවන් අවම කිරීමේදී,

1.වහුවාත්මක ක්‍රමය

• ඉංජිනේරු විද්යාත්මක විසඳුම් යොදා ගැනීම. 

• නිවාස  ඉදිකිරීමේදී ප්‍රමිතියෙන් යුතුව නිවාස ඉදිකිරීම.

• ගොඩනැගිලි නීති පැනවිම හා ඒ ආශ්‍රිතව  රෙගුලාසි වලාත්මක කිරීම .

• නැවත ස්ථානගත කිරීම.

විද්‍යාත්මක ප්‍රගතිය නිසාත් ,දැනට සිදුවෙමින් පවතින පර්යේෂණ ඇසුරෙන්  උපද්‍රව පිළිබඳව බොහෝ  විශ්වාසනීය තොරතුරු ලබාගත හැකිව තිබේ.මේ  තොරතුරුවලින් පැහැදිලි වන කරුණක් වී ඇත්තේ උපද්‍රව අවදානම් කලාපයන්හි ඉදිකොට ඇති බොහෝ ව්‍යුහයන් උපද්‍රවයන්ට ප්‍රතිරෝධයක් ඇති කළ හැකි තත්ත්වයේ ඒවා නොවන බවයි.මේ සඳහා ගතහැකි ක්‍රියාමාර්ග තුනක් තිබේ..

 කිසිවක් නොකර එසේම තැබීම.

 ව්යුහයන් කඩා බිඳ දමා අලුත් උපද්රව තොරතුරුවලට අනුව නැවත ඉදිකිරීම.

 බාහිර බලයට ප්‍රතිරොදයක් දැක්විය හැකි අයුරින් වයුහ වෙනස් කිරීම. 

උදාහරණයක් ලෙස ජාපානය සුනාමි වලට ඔරොත්තු දෙන අකාරයට ගොඩනැගිලි  ඉදි කිරීම. මෙන්ම මොරොක්කෝව භූමිකම්පා අධික රටක් වුවත්

 2024 අගෝස්තු 12 වන දින බල පෑ භූමිකම්පාව , සූදානමින් සිටමට බලධාරීන් විසින් ඉහත ආකාරයට ගොඩනැගිලි  වැඩිදියුණු කිරීම, ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහිතව  ගොඩනැගීම සහ ආපදා ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීම මගින් සිදු විමට ගිය හානිය අවම කර ගැනිමට සමත් වී ඇත .

2. ප්‍රජා අරක්ශක  කඳවුරු ඉදිකිරීම .ආපදා කමක් සිදුවීමට පෙර සුදුසු ස්ථානයක එනම් ආපදාවට භාජනය නොවූ ආරක්ෂිත ප්‍රදේශයන් ආශ්‍රිතව සිදු කරයි.මෙහිදී ආපදා කළමනාකරන අංශ නිලධාරීන්,හමුදා නිලධාරීන් යන මෙන්ම     රාජ්‍ය නොවන නිලධාරීන් සිදු කරනු ලබයි.

3. භෞතික වෙනස්කම්  

 කදු වල හෙල්මලු අකාරයට වගා  කිරිම. 

 ජල වහනය ක්‍රමවත් කිරිම මෙන්ම ගංගා, ඇළවල් ආශ්‍රිතව පස් ඉවත් කිරීම හෝ එකතු කිරීම හා ආර පළල් කිරීම

 ජලාශ සැරීම

4. ව්යුහාත්මක නොවන ක්‍රම      

 රෙගුලාසි වළාත්මක කිරීම

උදාහරණයක් ලෙස ආපදාවන් සහිත ස්ථාන ආශ්‍රිතව (තෙත්බිම්,කඳු සහිත ස්ථාන)නිවාස ඉදිකිරීමේදී රජයෙන් අවසර ලබාගන්න ලබාගැනීමට සිදුවීම.

               

5. ප්‍රජව දැනුවත් කිරීම.

ආපදාව අවම කිරීමේදී ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ.ආපදාවෙන් සිදුවන හානිය අවම වේද උපරිම වේද යන්න මෙමගින් තීරණය වේ.කුඩා දරුවන්ගේ පටන් වැඩිහිටියා දක්වා ආපදාවන් පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ.

6. ව්යවහාත්මක නොවන භෞතික වෙනස්කම් මගින්  පරිසරත්මක පාලනය හැසිරීම හා වෙනස් කිරීම 

දැක්විය හැකිය.

 සූදානම්  විම. 

   ආපදා කලමනාකරණයේ දෙවැනි අංගය වන්නේ ,  ආපදා සඳහා සූදානම් වීමයි. ආපදා අවම කිරීම් පිළිබඳ ක්‍රියාමාර්ග ඵලදායි අයුරින් අප ආපදා කළමනාකරණයෙදී යොදා ගත්තද ආපදා විසින් සමාජයේ හෝ ප්‍රජාවට ඇති කරන සමස්ථ තර්ජන එමගින් ඉවත් කළ නොහැකිය. ආපදාවක් සඳහා කල්තියා හඳුනාගෙන සූදානම් වී සිටීම ප්‍රයොජනවත්  උපක්‍රමයක් ලෙස   සලකුණු ලබයි .ආපදාවක් සඳහා සූදානම් වීම  ආපදා කළමනාකරණ චක්‍රයේ දෙවැනි අදියරයි.

ආපදාවන්ට මුහුණ දීම සඳහා කලින් ගත යුතු ක්‍රියාමර්ග ගැනීම ආපදා සඳහා සූදානම් වීම සරල අර්ථකතනය කරනු ලබයි.ආපදා සඳහා සූදානම් සිටීම යන්නෙන් පහත දැක්වෙන අයුරින් අදහස් වේ.

1) පුර්ව අනතුර හැඟීමේ ක්‍රම දියුණු කිරීම හා ඒවායේ තත්ත්වය නිරතුරුව පරීක්ෂා කිරීම.  ශ්‍රී ලංකාවේ  මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ වල සුනාමි අනතුරැ ඇගවිම් උපකරණ සවි කර ඇත , මොරොක්කෝවේ භූ කම්පන අවදානම් කළමනාකරණ උපායමාර්ග වැඩිදියුණු කිරීම උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැකිය.

2) ආපදා අවස්ථාවන්හි සිදුවිය හැකි ජීවිත හා භෞතික හානිය අවම කරගනු සඳහා ජනතාව අපදා ප්රදේශයෙන් ඉවත් කිරීම හෝ ඒ හා සම්බන්ධ වෙනත් පිළියත් ආපදා කළමනාකරණය හා සම්බන්ධ නිලධාරීන් හා අවධානයට ලක් කර ඇත. උදාහරණ ලෙස 2018 කලූ ගග ආශිත ගංවතුර තත්වයේදි ප්‍රා.ලේ.කාර්‍යල,හමුදාව වැනි අංශ සේව සැලසීම.

3) ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීම හා පුහුණු කිරීම  සිදුකිරීම. 2024 අගෝස්තු 12, මොරොක්කෝවේ භූමිකම්පා අවදානම පිළිබඳ මහජන දැනුවත්භාවය වැඩි කිරීම සහ සූදානම් වීමේ පියවර ප්‍රවර්ධනය කිරීම.

4) මහජන අධ්යාපනය ලබාදීම.

මෙමගින් විශාල වශ‍යෙන් අපදා කලමණාකරනයට මහගු පිටිවහලක් වේ.

 සූදානම්  විම. 

ආපදා කලමනාකරණයේ දෙවැනි අදියර   ආපදාව සඳහා සූදානම් වීමයි. ආපදා අවම කිරීම් පිළිබඳ ක්‍රියාමාර්ග ඵලදායි අයුරින් අප ආපදා කළමනාකරණයෙදී යොදා ගත්තද ආපදා විසින් සමාජයේ හෝ ප්‍රජාවට ඇති කරන සමස්ථ තර්ජන එමගින් ඉවත් කළ නොහැකිය. ආපදාවක් සඳහා කල්තියා හඳුනාගෙන සූදානම් වී සිටීම ප්‍රයොජනවත්  උපක්‍රමයක් ලෙස   සලකණු ලබයි .ආපදාවක් සඳහා සූදානම් වීමේ ආපදා කළමනාකරණ චක්‍රයේ ඉතාමත් වැදගත් අංගයකි .

ආපදාවන්ට මුහුණ දීම සඳහා අපදාව සිදු විමට පෙර  ගත යුතු ක්‍රියාමර්ගය ගැනීම ආපදා සඳහා සූදානම් වීම සරල අර්ථ කතනය කරනු ලබයි.ආපදා සඳහා සූදානම් සිටීම යන්නෙන් පහත දැක්වෙන අයුරින් අදහස් වේ.

1) පුර්ව අනතුර හැඟීමේ ක්‍රම දියුණු කිරීම හා ඒවායේ තත්ත්වය නිරතුරුව පරීක්ෂා කිරීම.උදාහරණ ලෙස  ශ්‍රී  ලංකාවේ මෙරට මුහුදුබඩ ප්‍රදේශ වල සුනාමි අනතුරැ ඇගවිම් උපකරණ සවි කර ඇත. එමෙන් ම  මොරොක්කෝවේ භූ කම්පන අවදානම් කළමනාකරණ උපායමාර්ග වැඩිදියුණු කිරිම සඳහා පුර්ව අනතුරු ඇගවිම් පද්ධති ඉදිකිරීම සිදු කිරිම් මගින්  ජනතාවට ආපදාව පිළිබඳ පූර්ව අනතුරු ඇගවීම් ලබාදීම .

2) ආපදා අවස්ථාවන්හි සිදුවිය හැකි ජීවිත හා භෞතික හානිය අවම කරගැනීම . මේ  සඳහා ජනතාව අපදා ප්‍රදේශයෙන් ඉවත් කිරීම  ඒ හා සම්බන්ධ  පිළිගත් ආපදා කළමනාකරණය හා සම්බන්ධ නිලධාරීන්  අවධානයට ලක් කර ඇත. උදාහරණ ලෙස නාය යෑම් අනතුරු පෙර  හඳුනාගෙන ඒ ආශ්‍රිතව ජීවත්වන ජනතාව වෙනත්  ආරක්ෂිත  ප්‍රදේශවලට ස්ථාපිත කිරීම.

3) ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීම හා පුහුණු කිරීම  සිදුකිරීම. 

උදාහරණ ලෙස 2024 අගෝස්තු 12, මොරොක්කෝවේ භූමිකම්පා අවදානම පිළිබඳ මහජන දැනුවත්භාවය වැඩි කිරීම සහ සූදානම් වීමේ පියවර ප්‍රවර්ධනය කිරීමට පියවර ගෙන ඇත එමගින් සිදුවීමට ගිය විශාල ජීවිත හානි රැසක් අවම කර ගැනීමට සමත් විය.එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ සුනාමි අනතුරු සහිත ප්‍රදේශ වලට  ජනතාව දැනුවත් කර එපමණක් නොව ඔන්න පුහුණු වැඩසටහන් සිදු කිරීම .

4) මහජන අධ්යාපනය ලබාදීම. ආපදාවට පෙර ,ආපදා  අවස්තාවේ,ආපදාවට පසු මුහුණ දිය යුත්තේ කෙසේද යන්න   ඉතා වැදගත්වේ .ජපානයේ කුඩා කල පටන්ම ආපදාවන් සඳහා ක්‍රියා කළ යුත්තේ කෙසේද යන්න දැනුවත් කිරීම කදිම නිදසුනයි.

මෙමගින් විශාල දායකත්වයක් අපදා කලමණාකරනයට මහගු පිටිවහලක් වේ.

ආපදාවට ප්‍රතිචාර  දැක්වීම.

ආපදා කලමනාකරණ චක්‍රයේ  තුන්වෙනි අදියර අපදාවට ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ අදියරයි. හදිසි අවස්ථා කළමනාකරණයේ ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ අරමුණ වන්නේ තුවාල ජීවිත හානි හා දේපළ හානි පරිසරයට සිදුවන  හානි  ආපදාවකට කලින් ආපදාව සිදුවෙමින් පවතින අවස්ථාවේ දී, ආපදාව සිදුවූ කෙනෙහිම වාගේ අපදාව සීමා කිරීමට උත්සාහ කිරීමයි.ආපදා ආපදාකලමනාකරණයේ අවස්ථා  හතරහිම ඉතාම සංකීර්ණ අවස්ථාව වනුයේ,  ප්‍රතිචාර   දැක්වීම අදියරයයි. ඊට හේතුව වන්නේ එය ක්‍රියත්මක වන්නේ ඉතා  අධික ආතතියක් පවතිනා  කාලසීමාවක දී වීම විශේෂත්වයකි.

තුවාල සිදුවීම, ජීවිත හානි ,දේපල හානි හා පරිසරයට සිදුවන හානි ආදිය සීමා කිරීම විවිධාකාර වේ.ආපදා අවස්ථාවන්හිදී පීඩාවට පත් අයට හදිසි අවශ්‍යතා හා  හදිසි සේවාවන් ( ප්‍රථමාදාර ලබාදීම , සෝදිසි කිරීම්, ජීවිත බේරා ගැනීම්  හා  අවතැන්වීම් කඳවුරු සැපයීම්) වැනි දෑ සෘජුවම සැපයීම , ලබාදීමට උත්සාහ කිරීම හා සම්බන්ධීකරණය කිරීම ඊට අයත් වේ. 

තීරණාත්මක අත්‍යවශ්‍ය පහසුකම් (ප්‍රවාහන ,මාර්ග, සන්නිවේදන ,විදුලි බලය, ආහාර) බෙදා හැරීම වේගවත් කිරිම , යළි ස්ථාපිත කිරීම ,ප්‍රතිසංවේදන කටයුතු වහා ඇරඹීම ,තවදුරටත් සිදුවිය හැකි තුවාල හා ජීවිත හානි අඩු කිරීම සහ සමාජය සාමාන්‍ය පරිදි ක්‍රියත්මක වන තත්ත්වයට පත් කිරීම යනාදිය වේ.ආපදා හේතුවෙන් මිනිස් ජීවිත ගොඩනැගිලි සහ පරිසරයට දැඩි හානි සහ විනාශයන් සිදුවේ .එනමුදු ආපදා අවම කිරීම ,ආපදාවලට සූදානම් වීම යනාදී  සංරචක මගින් ආපදාවලින් සිදුවන හානි අඩු කරගත හැකි අතර  ප්‍රතිචාර දැක්විම ඇසුරෙන් ජීවිත හා දේපල හානිය තවදුරටත් අවම කරගත හැකිවේ.

ඉතාමත් හොඳින් ආපදාව  අවම කිරීම සඳහා සූදානම් වීමත් ,  ප්‍රතිචාර දැක්වීමත් සිදුකළද යම් මට්ටමකට හෝ පරිසරයට හානි ,දේපළ හානි,   යටිතල පහසුකම් වලට හානි ,සමාජය ට වන හානි ,ආර්ථික පද්ධතිය වන හානි ,ශාරීරික සෞඛ්‍ය හා මානසික සෞඛ්ය ගැටලු යනාදිය මුළුමනින්ම ඉවත් කිරීමට හෝ අඩු කිරීමට නුපුළුවන් වීමට හැකිය.

ප්‍රතිසංවේදනය.

ආපදාවට පත් වූ ප්‍රදේශය නැවත ගොඩනැගීම ,අලුත්වැඩියා කිරීම , ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම හා පුනරත්තාපනය කිරීම යනාදී විවිධ වැඩසටහන් මගින් ආපදාවට ලක්වූවන්  අපදාවට   පෙර පැවති තත්ත්වයට ගෙන ඒම  ප්‍රතිසංවේදනය ලෙස හඳුන්වයි.මෙම අදියරින් පසුව ආපදා කළමනාකරණය අවසන් වේ.රටවල්, ප්‍රජාවන්, පවුල්, සහ පුද්ගලයින් විසින් ආපදාවේ බලපෑම් හේතුවෙන් හානියට පත් වූ දෑ අලුත්වැඩියා කිරීම ,නැවත ඉදිකිරීම ,ඊට සමාන ආපදා මගින් අනාගතයේ දී ඇතිවිය හැකි අවධානම අඩු කිරීම සඳහා කිරීම මෙමගින් සිදුවේ.

ආපදාව සිදු වූ විටෙක සැලසුම් කළ හෝ සැලසුම් නොකළ ක්‍රියාවන් ක්‍රියාවට නැංවීම සිදුවන අතර එයට සති මාස හෝ අවුරුදු ගානක් ගතවිය හැකිය.සෙසු  ක්‍රියාවන් ට වඩා  ප්‍රතිසංවේදනය සඳහා සම්බන්ධ වන පුද්ගලයින් සංවිධාන හා කණ්ඩායම් සෙසු ඕනෑම ආපදා කළමනාකරණ  ක්‍රියාකාරකමකට වඩා සංඛ්‍යාවෙන් ඉතා විශාල විය හැකියි.ජාතික හා අන්තර්ජාතික ප්‍රජාවගේ අවධානය මේ සඳහා  විශාල වශයෙන් යොමු විය හැකිය.එපමණක් නොව සෙසු ආපදා කළමනාකරණ අදියර හා සැසදෙන විට ආපදා ප්‍රතිසංවේදනය අදියර ඉතා වියදම්කාරී වේ.සරලව ප්‍රතිසංවේදනය යනු  පීඩාවට පත් ජනතාව ප්‍රදේශයේ ආපදාවට පෙර පැවති තත්ත්වයට පත්කිරීම යි.

රජය විසින් හෝ පෞද්ගලික ආයතන විසින් මෙම අවතැන් වූ ජනතාවට යථා තත්වයට පත් කිරීම සඳහා, 

 මුදල් ලබාදීම -රජය විසින්මේ සඳහා පූර්ණ අවධානය ලබා දී ඇත.උදාහරණ ලෙස  ශ්‍රි ලංකවේ   ආපදා සහනසේවා මධ්‍යසේථානය විසින් 2024 වර්ශය  තුළ රුපියල් මිලියන 61 ක් පමණ දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරු වෙත ලබා දිම මගින් රජය ආපදා සහනසේවා ලාබා දීමට කටයුතු කර තිබිම දැක්විය හැකිය.

 රක්ෂණ ආවරණයක් ලබා දිම. තුලින්  එහි අඩංගු කොන්දේසි වලට අනුව අපදාවෙන් සිදු හානිය සඳහා රක්ෂණ වන්දි ලබාදීම.2017 සහ 2018සිදුවූ කැලණිගහ කළු ගඟ ආශ්‍රිත ගංවතුර තත්ත්වවලදී ලක්ෂණ වන්දි ලබා දී ඇත.

 සහන සේවා සඳහා ආධාර ලොව මානව හිතවාදී ආයතන , පරාර්ථකාමී දානපතීන් සහ සංවිධාන මගින් ලබාදීම.-එහිදී මුදල් ආධාර පමණක් නොව ආහාර, ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය හෝ තාක්ෂණික ආධාර ලබාදෙයි. 2017 ශ්රී ලංකාවේ ගංවතුර තත්තත්තවය චීනය US$ මිලියන 2.2ක සහනාදාර ලබා දී තිබිම මීට කදිම නිදසුනයි.

 බොහෝ රජයන් අපදා ප්‍රතිසංවේදනය  සඳහා  පිරිවැය තම අයවැය තුළින්ම හෝ ආධාර     මගින් පමණක්ම පියවා ගැනීම අසීරු විය හැකිය. එම් අවස්ථාවලදී ඔවුන් විදේශීය රටවලින් හෝ මූල්‍ය  ආයතන ඇසුරින් විවිධ කොන්දේසි යටතේ ණය ලබා ගනී.  

 බොහෝවිට රාජ්‍ය  අංශය විසින් පෞද්ගලික සංවර්ධන කටයුත්තු  දිරිමත් කිරීම සඳහා විවිධ දිරි දීමනා ලබාදේ.

 දේශපාලන මැදිහත්වීම-

2019 දී අනාගත අවදානම් අවම කිරීම සහ ආරක්ෂාව සහතික කිරීම සඳහා අඛණ්ඩ පර්යේෂණ සහ අධීක්ෂණය ඉතා වැදගත් වනු ඇත.මීට  කදිම නිදසුන කැලිපොනියවේ ලැව්ගිනි ප්‍රතිපත්ති හා කළමනොකරණය පිළිලද Wildfire Mitigation Act යනුවෙන් දේශපලන මැදිහත් විම මත නිති සම්පාදනය කර තිබිම තුලින් අවම කර ගැනිමට සමත්ව ඇත.

එමෙන්ම ෆුකිශිමා බලාගාර අනතුර හා පරමාණු බොම්බ වැනි න්යෂ්ටික අනතුරු  මගින් විශාල ලෙස  පරිසර හානි විශාල වශයෙන් සිදු විිම මත වර්තමානයේ න්යෂ්ටික අත්හදා බැලීම්  වලට සීමා පැනවීම සිදු කර ඇත. මෙම  හේතුන් මත නයශ්ටික බලාගාර ඉදිකිරීම සඳහා  ස්වභාවික විපත් අවම ප්‍රදේශ තෝරා ගැනීම හා ජන ශුන්‍ය කලාප වල ඉදිකිරිම   වර්තමානයේදී සිදු කරනු ලබයි.

ලොව කොතරම් තාක්ෂණය අතින් දියුණුව ලැබුවත්  උපද්‍රව සිදු විම වැක්විම  නොහැකි විම අදටත්  වර්තමාන ලෝකය සිදු කිරිමට සමත්ව නැත.

ඈත අතීතයේ පටන්ම පරිසරය හා මිනිසා අතර අන්‍යෝන්‍ය සබැඳියාවක් පැවතිණි.නමුත් කාර්මීකරණයත් සමඟ මිනිසා පරිසරය අභිබවා යාමත් සමග ආපදාවන්හි තීව්‍රතාවය ඉතා වැඩි වශයෙන් ජනතාවට දැනීමට පටන් ගෙන ඇත.එම තීව්‍රතාවය අවම කර ගැනීම සඳහා ආපදා  කළමනාකරණ චක්‍රයේ ඇති අංග ඉතාමත් විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බව නොහරහසකි.

Leo Oshala Chamodani

ජාත්‍යන්තර සංඥා භාෂා දිනය

අද සැප්තැම්බර් 23 දිනයයි.ලෝකයේ අද දින විශේෂ දිනයක් ලෙස වෙන්වීමට හේතුව අද එක්තරා සුවිශේෂී පුද්ගලයන් පිරිසකට මෙය සුවිශේෂී දිනයක් වීමයි.බිහිරි ප්‍රජාවගේ අයිතිවාසිකම් සාක්ශාත් කරගැනීම උදෙසා සංඥා භාශාව කෙතරම් දුරට වැදගත්ද යන්න ඉස්මතු කර දැක්වීමට අදවන් දිනයක් වෙන්වීමද සතුටට කරුණකි.විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත පුද්ගලයන් ලෙස සමාජයේ පිලිගැනෙන ඔවුන් විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත පුද්ගලයන් නොවේ..ඔවුන් විශේෂ දක්ශතා සහිත පුද්ගලයන් ලෙසට ඇමතීම වඩා සුදුසු බව මගේ මතයයි.ලෝකය තුළ භාශාව නිර්මාණය වීමට පෙර සෑම අයෙකුම සන්නිවේදනය කලේ සංඥා සංකේත මාර්ගයෙනි.භාශාවේ නිර්මාණයත් සමග එහි ක්‍රමික දියුණුවත් සමග කතා කිරීමට හැකියාව ලද මිනිසා වචන භාවිතයෙන් සන්නිවේදනය සිදුකළ අතර වචන භාවිත කිරීමට නොහැකි මිනිසාට අදටද සංඥා ක්‍රමය සන්නිවේදනය සදහා ඇති පහසුම ක්‍රමවේදය වේ.

 විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත පුද්ගලයන් ලෙස සමාජයේ උකහා දක්වන පුද්ගලයන් වෙනුවෙන් සංඥා භාශාව විවිද පර්යේෂකයන් වලට ලක්වෙමින් දිනෙන් දින දියුණුවට පත්වන්නේය.එබැවින් සන්නිවේදන අපහසුතා සහිත එහෙත් සන්නිවේදන කුසලතාවය සහිත පිරිසට මෙය මහගු පිටුවහලක් වී ඇත.මෙසේ දිනෙන් දින දියුණු වන සංඥා භාශාව හඩක් නොමැති පුද්ගලයෙකුට හඩක් සපයන්නේය.එසේ බිහි වූ සංඥා භාශාව මේ වන විට ස්වභාවික සංඥා භාශාව දක්වා දියුණුවට පත්ව ඇත.ශ්‍රවණාබාධ සහිත පුද්ගලයන්ට අපහසුවකින් තොරව මේ නිසා සන්නිවේදන කාර්‍ය කරගැනීම පහසුවී තිබීම සතුටට කාරණාවකි.

ලංකාව ඇතුළු ලොව පුරා මිලියන 70කට අධික ශ්‍රවණාබාධිත පුද්ගලයන්ට හඩක් වන සංඥා භාශාව දිනෙන් දින දියුණු වී හඩන් නොමැති ඔවුන්ට සමාජයේ සමතැන්හි ලා කටයුතු කිරීමට  එය පිටුවහලක් වේවා යැයි එසේ විශේෂ දක්ශතා ඇති සියල්ලන්ම වෙනුවෙන් අපි ප්‍රාර්ථනා කරමු.

Leo Kaveesha Hansani

Second Year

Faculty of Arts

International Sign Language Day

Sign Language Day, celebrated annually on September 23, serves as a powerful reminder of the significance of sign language in fostering communication and inclusivity for the Deaf and hard-of-hearing community. Established to honor the contributions and rights of sign language users worldwide, this day highlights both the rich cultural heritage and the ongoing advocacy needed to ensure equal opportunities for all.

Sign language is not merely a collection of gestures; it is a fully developed language with its own grammar, syntax, and lexicon. Each sign language is unique to its community and region, reflecting the culture and experiences of its users. For instance, American Sign Language (ASL) is distinct from British Sign Language (BSL), even though both are used in English-speaking countries. This diversity underscores the depth and richness of sign languages globally.

The celebration of Sign Language Day draws attention to the historical and cultural contributions of the Deaf community. Throughout history, Deaf individuals have made significant strides in various fields such as education, arts, and technology. Pioneers like Helen Keller, who despite her disabilities, became an influential author and advocate, and contemporary figures such as Marlee Matlin, an acclaimed actress, highlight the achievements of Deaf individuals and their impact on society.

One of the primary goals of Sign Language Day is to advocate for the recognition and support of sign languages in public policy and education. Many countries have made strides in incorporating sign language into their educational systems, but there is still much work to be done. Ensuring that sign language is taught in schools, accessible in public services, and represented in media can significantly improve the quality of life for Deaf individuals. Additionally, promoting sign language in workplaces and public spaces helps to break down barriers and fosters a more inclusive society.

Awareness and education are crucial components of Sign Language Day. Events and activities held on this day often include workshops, performances, and lectures aimed at increasing understanding and appreciation of sign language. These events not only provide valuable information but also help bridge the communication gap between Deaf and hearing communities. By encouraging more people to learn sign language, society can move towards greater inclusivity and mutual respect.

Furthermore, Sign Language Day serves as a platform to address the challenges faced by the Deaf community. Issues such as accessibility, discrimination, and the need for more comprehensive support services are brought to the forefront. By acknowledging these challenges, society can work collaboratively to find solutions and promote equal rights and opportunities for Deaf individuals.

In conclusion, Sign Language Day is a celebration of language, culture, and inclusivity. It recognizes the vital role of sign language in empowering Deaf individuals and fostering a more equitable society. By advocating for the recognition and support of sign languages, promoting awareness, and addressing the challenges faced by the Deaf community, Sign Language Day contributes to a world where everyone can communicate and thrive. As we celebrate this day, let us remember that communication is a fundamental human right, and by embracing and supporting sign language, we take a significant step towards a more inclusive and understanding world.

Leo Dinil Perera

Second Year

Faculty of Arts

The Chernobyl Disaster of 1986 [ Safe Guard - Article 19 ]

 

Safe Guard

Phase - 1

Session - 1

On April 26, 1986, the Chernobyl Nuclear Power Plant in Pripyat, Ukraine, became the site of the most severe nuclear disaster in history. A reactor explosion released vast quantities of radioactive material, affecting millions of people across Europe. The Chernobyl disaster had profound consequences on human health, the environment, and political dynamics. This article explores the causes, immediate aftermath, and lasting legacy of the disaster.

Background of the Chernobyl Plant :

The Chernobyl Nuclear Power Plant, located about 100 kilometers north of Kyiv, was one of the largest power plants in the Soviet Union. It consisted of four RBMK-1000 reactors, a type of design known for its high energy output but also for significant safety flaws. The plant’s lack of a robust containment structure and instability at low power levels were critical factors in the disaster. Built in the 1970s, Chernobyl represented both the pride and risks of Soviet nuclear technology.

The Night of the Disaster :

On the night of April 25-26, 1986, a safety test was scheduled on Reactor 4 to determine how long the reactor could operate during a power outage before the backup generators kicked in. Due to a series of operator errors and poor decision-making, the test went awry. The reactor's power plummeted to dangerous levels before surging uncontrollably. At 1:23 AM, the reactor exploded, sending a massive plume of radioactive material into the atmosphere. The explosion blew off the reactor’s roof and exposed the nuclear core, igniting fires that burned for days.

Immediate Aftermath :

The Soviet government initially downplayed the severity of the accident, delaying the evacuation of Pripyat for 36 hours. During this time, the town’s 49,000 residents were exposed to dangerously high levels of radiation. Firefighters and plant workers who responded to the disaster were among the first victims, with many succumbing to acute radiation sickness. Over the following days, a 30-kilometer exclusion zone was established, and approximately 115,000 people were evacuated from the surrounding area.

Human Impact and Casualties :

The immediate death toll from the explosion and radiation exposure was 31, including plant workers and first responders. However, the long-term impact on human health has been far more significant. The United Nations and other agencies estimate that thousands of people have died from radiation-induced cancers, particularly thyroid cancer, over the years. The total number of deaths remains a contentious issue, with estimates ranging from 4,000 to over 60,000. Beyond fatalities, many survivors have suffered from chronic health issues, psychological trauma, and displacement.

Environmental Impact :

The environmental damage caused by the Chernobyl disaster was immense. The radioactive fallout contaminated large areas of Ukraine, Belarus, and Russia. The "Red Forest," located near the plant, turned a reddish-brown color due to radiation and became one of the most contaminated places on Earth. The disaster also affected agriculture, with radioactive contamination rendering vast tracts of farmland unusable. Despite the devastation, wildlife has unexpectedly thrived in the exclusion zone due to the absence of human activity, although the long-term effects of radiation on the ecosystem remain a concern.

Containment and Cleanup Efforts :

In the wake of the disaster, Soviet authorities mobilized a massive cleanup operation involving over 600,000 "liquidators" who worked to contain the radiation and decontaminate the area. These workers built a concrete sarcophagus over Reactor 4 to contain the remaining radioactive material. However, this structure began to deteriorate over time. In 2016, a New Safe Confinement structure, a massive steel arch designed to last 100 years, was placed over the original sarcophagus to further contain the radiation and allow for the eventual dismantling of the reactor.

Political and Social Consequences :

The Chernobyl disaster had profound political ramifications. It exposed the Soviet government’s failures in crisis management and transparency, fueling public distrust. The handling of the disaster became a symbol of the Soviet Union’s broader inefficiencies, contributing to the growing dissatisfaction that eventually led to its dissolution in 1991. Internationally, the disaster prompted a re-evaluation of nuclear power policies, with many countries imposing stricter safety regulations or abandoning nuclear energy altogether.

Legacy and Lessons Learned :

Chernobyl’s legacy is multifaceted. It serves as a grim reminder of the potential dangers of nuclear energy and the importance of stringent safety protocols. The disaster prompted significant changes in nuclear safety regulations worldwide, including improved reactor designs and better emergency preparedness. Today, Chernobyl is not only a site of scientific study but also a symbol of human resilience. The exclusion zone has become a unique environment for researchers studying the effects of radiation on ecosystems, and it has even attracted tourists interested in its history and eerie landscapes.

The Chernobyl disaster of 1986 remains a pivotal event in the history of nuclear energy. Its immediate and long-term impacts on human health, the environment, and politics are still felt today. While the disaster highlighted the catastrophic potential of nuclear power, it also led to crucial lessons in safety and crisis management that continue to influence global energy policies. As the world grapples with the balance between energy needs and safety concerns, Chernobyl serves as a stark reminder of the risks inherent in nuclear technology.

Article By : Leo Zameeha Sadikeen

අරනායක සාමසර කන්ද නාය යෑම [ Safe Guard - Article 18 ]

Safe Guard

Phase - 1

Session - 1

ස්වභාවධර්මය විටෙක සන්සුන්ය. චමත්කාර ජනකය. නමුත් තවත් විටෙක විනාශකාරීය. සැහැසිය. ස්වභාව ධර්මය විසින් ඇති කරන සමහර විනාශකාරී බලපෑම් ක්ෂණිකව සහ අනපේක්ෂිත අයුරින් ඇතිවේ.  ඒවා කොතරම් විනාශකාරී ද යත් මිනිස් දේපළ, ගොඩනැගිලි හා ඉදිකිරීම් ඉතා සුළු මොහොතකින් බිමට සමතලා කර දැමිය හැක. එසේම මිනිස් ජීවිත විශාල සංඛ්‍යාවක් විනාඩි කිහිපයක් තුළ බිළිගැනීමටද හැක.ලෝකය තාක්ෂණික වශයෙන් කොතරම් දියුණු වුවද තවමත් ස්වභාවික උපද්‍රවයන් ඇතිවීමට පෙර මුළුමනින්ම නවතා දැමීමට සමත් වී නොමැත.

ලොව පුරා ව්‍යාප්ත වූ ස්වභාවික උපද්‍රවයන් අතරින් අනපේක්ෂිත හා විටෙක පුරෝකථනය කළ නොහැකි උපද්‍රවයක් ලෙස නාය යෑම හඳුන්වාදිය හැකිය. නාය යෑමක් යනුවෙන් සරලව අර්ථකථනය කරනු ලබන්නේ ඒකාබද්ධ නොවූ රෙගොලිත හෙවත් ප්‍රාවරණ පාෂාණ වැනි ජීර්ණය වූ පාෂාණ ස්ථර පෘතුවිය මතුපිට ලිස්සායාම හෝ චලනය වීමයි. නාය යෑම් ඇතිවීමට ස්වභාවික ක්‍රියාවන් මෙන්ම මානුෂ ක්‍රියාවන් රැසක් බලපානු ලබයි.නාය යෑම් හේතුවෙන් බොහෝ රටවල් විශාල අභියෝගවලට මුහුණ දී ඇත. ඊට හේතුව මේත් සමගම ඇතිවන ද්වීතීක ආපදා තත්ත්වයන් මෙන්ම මෙම ආපදාවලින් පසු නැවත තිබූ පරිදි ගොඩනැගීමට විශාල මුදලක් හා කාලයක් ගතවීමයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ අරණායක ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති මෙම සාමසරකන්ද නාය යෑම මෑත අතීතයේ වාර්තා වූ පළමු දැවැන්ත නාය යාම බව භූ විද්‍යාඥයන්ගේ මතයයි.

අරනායක ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ එළඟිපිටිය ග්‍රාම නිලධාරී වසමටත් දෙබත්ගම, පල්ලෙබාගෙ ග්‍රාම  නිලධාරී වසමටත් මැදිව පිහිටා ඇති සාමසර කඳු මුදුනේ අක්කර ගණනාවක් තේ වගාව සිදුකර තිබිණි. ඊට අමතරව කුරුඳු සහ සාදික්කා තැනින් තැන වගා කර තිබුණි. එසේම කන්ද පාමුල ජීවත් වූ පිරිස් කුඹුරු ගොවිතැනේ නියතුව සිට ඇත.කන්ද පාමුල මෙන්ම ඉහළ බෑවුම් ප්‍රදේශයේ ද ගම්වාසීන් තම නිවාස ඉදිකරගෙන තිබුණි.  

2015 මැයි මාසයේ දින 4 පමණ මෙම ප්‍රදේශයට පැවති අධික වර්ෂාපතනය හමුවේ මැයි 17 වන දින අරණායක සාමසරකන්ද නායාමට ලක් විය. කන්ද නායාමට පැය කිහිපයකට පෙර කන්ද දෙසින් මහා මීදුම් පටලයක් දක්නට ලැබුණු බව ප්‍රදේශවාසීහු පවසා තිබූ බවට වාර්තා වල දැක්වේ.

භූ විද්‍යාඥයන්ට අනුව සාමසර කන්දේ නාය යාම ආරම්භ වී ඇත්තේ නාය හිස අවට ප්‍රදේශයේ ඇති කුස්තුර හා පැලුම් ප්‍රසාරණය වී විශාලව  විශාල භූ වපසරියකින් යුත් කොටසක් මව් පාෂාණයෙන් ගැලවී පහළට රූටා යාම හේතුවෙනි.නාය ගිය කොටසේ බෑවුම් පෙදෙස තුළ සිදුකර ඇති තේ වගාව නිසි ජල වහන පද්ධතියකින් තොරව සිදුකර ඇති බවට නිරීක්ෂණය වී ඇත. නායාමට හසු නොවූ කොටසේ ස්වභාවික ජල වාහනය හොඳින් සිදුවීමත්, තේ වගාව සිදුකළ කොටසේ ස්වභාවික ජල වාහනය වෙනස් කර තිබීමත් තුළින් නාය යාමට මූලික හේතුව මේ බවට භූ විද්‍යාඥයන්ගේ මතයයි.

එසේම දින ගණනාවක් පුරා මෙම ප්‍රදේශයට බලපැවැත් වූ අධික වර්ෂාපතනය  හේතුවෙන් පොළොව මතුපිට නිසියාකාරව ජලය ගලායාමට බාධා ඇතිවීම නිසා විශාල ජල ප්‍රමාණයක් පොළව අභ්‍යන්තරයට කිඳා බැස ඇත. එවිට එම ජලය මව් පාෂාණයේ ඇති පැලුම් හා කුස්තුර අතර තැන්පත් වීමෙන් එම පැලුම් හා කුස්තුර තවදුරටත් ප්‍රසාරණය වී මව් පාෂාණයෙන් ගැලවී ගොස් නායයාම සිදුවී තිබේ.

 

මෙම නාය යාම හේතුවෙන් අතුරුදන් වූ පුද්ගලයන් සොයා මෙහෙයුම් කටයුතු ත්‍රිවිද හමුදාව හා පොලිසියත් ස්වේච්ඡා  සංවිධාන විසින් මහවැසි මධ්‍යයේම ආරම්භ කළ අතර දින 15ක් පුරා එම මෙහෙයුම් කටයුතු සිදුකර තිබේ. හමුදා මෙහෙයුම්වලින් අනතුරුව සොයා ගත් මළසිරුරු සංඛ්‍යාව 27 පමණ වුවත් තවත් මියගිය 21දෙනෙකුගේ සිරුරේ කොටස් හමුවිය.කෙසේ වෙතත් මියගිය සංඛ්‍යාව 150ක් බවට පසුව හඳුනාගෙන ඇත. ඒ අතර බොහෝ පිරිසක් අතුරුදන් වූවන් බවට නොරහසකි. පවුල් 178කට උන් හිටි තැන් අහිමි කළ මෙම ව්‍යවසනයෙන් ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ ආයතනයේ වාර්තා වලට අනුව විනාශ වී ගිය නිවාස සංඛ්‍යාව 72 කි. එසේම එම නිවාස වලට හිමිකමක් හෝ පැවසීමට කිසිවෙකු ඉතුරිනොවූ පවුල් සංඛ්‍යාව14කි.

ඔවුන්ගේ වාර්තාවලට අනුව මේ අධිඅවදානම් කලාපයේ ජීවත් වූ පවුල් 586ක් වෙනත් ප්‍රදේශවල පදිංචි කළ යුතු බව හඳුනා ගන්නා ලදී. අවතැන් කඳවුරු 23 පුද්ගලයින් 4156ක් රඳවා සිටි අතර මේ වන විට ඔවුන් නැවත පදිංචි කිරීම් කටයුතු සිදුකර ඇති බවට වාර්තාවේ.මෙම ව්‍යවසනයෙන් හානී වූ දේපළවල වටිනාකම රුපියල් මිලියන 4000කට ආසන්න බව රජය විසින් ඇස්තමේන්තු ගත කර ඇත.රජයේ සහ චීන ආධාර යටතේ නිවාස විනාශ වූ පිරිස් ඒ අවට ප්‍රදේශවල නැවත පදිංචි කිරීම් කටයුතු සිදුකර තිබේ. ඒ අනුව වසන්තගම පවුල් 55 ක්, කලුගල පවුල් 74 ක්, හබලක්කාව පවුල් 52 ක්, දූල්දෙණිය පවුල් 16 ක්, තල්ගස්පිටිය,පනපූරවත්ත (මුස්ලිම් වසම) පවුල් 28ක් ,වේරගොඩ වසමේ අඹදෙණිය වත්ත පවුල් 54 ක් , තල්ගමුව වසමේ ගම්මලේවත්ත පවුල් 37 ක්, රුවන්දෙණිය වසම වීදියමන්කඩ පවුල් 23ක් හා රුවන්දෙණිය වසමේ උලු විහාරතැන්න(චීන මිත්‍රත්ව ගම්මානය) පවුල් 59 ආදී වශයෙන් නිවාස යෝජනා ක්‍රම 9ක්මගින් පුද්ගලයන්  1717 දෙනෙකු දෙනෙකු ට හිසට සෙවනක් ලැබී ඇත. 

මෙම ඛේදවාචකය විද්‍යුත් හා මුද්‍රිත මාධ්‍ය ඔස්සේ දුටු බොහෝ දෙස් විදෙස් පරිත්‍යාගශීලීන් මෙන්ම රජය විසින් මේ වන වන විට මෙම ඛේදවාචකයෙන් පීඩා විඳි පිරිසට මූලික යටිතල පහසුකම් සලසා දීමට පියවර ගෙන තිබේ. නමුත් ඔවුන්ගේ ආදරණියන් නැතිවූ දුක සහ කම්පනය තවමත් එලෙසම ඔවුන්ගේ හිත් තුළ ඇත.

මෙලෙස දෙස් විදෙස් බොහෝ පිරිසකගේ ආධාර මත විශේෂයෙන් චීන ආධාර මත කඩිනමින් නිවාස ඉදිකර ජනතාව නැවත පදිංචි කරවුවත් ඔවුන් තවමත් මැසිවිලි නගන්නේ ඔවුන් මෙතෙක් කරගෙන ආ ජීවිකාව පවත්වාගෙන යාමට නොහැකි වීම පිළිබදවයි.තේ වගාව සිදුකරමින් තම එදිනෙදා ආදායම් මාර්ග උපයාගත් ඔවුන්ට එය මුළුමනින්ම මේ වන විට අහිමිවී තිබේ. අස්වැන්න වෙළඳපොළට ගෙනයාම හා ඒ සඳහා නිසි මාර්ග පහසුකම් නැතිකමින් තමන් බොහෝ අපහසුතාවයට ලක්වන බව තවත් සමහරු පවසයි .

එදා නාය ගිය සාමසර කන්ද අද වන විට  කැලෑ වැවී ස්වභාවික පරිසරය නැවත යථා තත්ත්වයට පත්වෙමින් ඇත. තැනින් තැන නායාමෙන් පසු නටබුන් ලෙස ඉතිරි වූ නිවාස, සිද්ධස්ථාන හා සාමසර මුදුනේ රජයේ කණිෂ්ඨ පාසල හා කඩ ඇතුළු අධි අවධානමේ පැවැති නිවාසද පාලුවට යමින් පවතී.

කෙසේ වෙතත් මෑත ඉතිහාසයේ ශ්‍රී ලංකාව තුළ අසන්නට ලැබුණු දරුණුතම ස්වභාවික ආපදාවන්ගෙන් එකක් ලෙස මෙම සාමසරකන්ද නාය යාම සැලකිය හැක. මිනිස් ජීවිත මෙන්ම ඔවුන් හරිහම්බ කරගත් සියල්ල ඇස් පනාපිට පොළොවට පස්කළ මෙම සාමසර කන්ද කිසිවක් නොවූවාසේ අදටත් නිසොල්මන්ව හිදී.

Leo Nethmini Amarasena