වායු දූෂණය යනු වාතය තුළට පිටවෙන අනිසි දූෂක ද්‍රව්‍යන් හේතුවෙන් වායුගෝලයේ ගුණාත්මකභාවය පහත වැටීමයි. මෙය විශේෂයෙන්ම කාර්මික විකාශනය , මෝටර් රථ භාවිතය, හා ගොඩනැගිලි වලින් පිටවන අනිසි වායු ආදිය නිසා සිදු වේ. වායු දූෂණය පරිසරයට පමණක් නොව මිනිස් සෞඛ්‍යයටද දැඩි අහිතකර බලපෑම් ඇති කිරීමට සමත් ය.
වායු දූෂක වර්ගයන් කිහිපයක් මෙසේ දැක්විය හැකිය.
1. කාබන් මොනොක්සයිඩ් (CO) – ඔක්සිජන් අඩු අවස්ථාවලදී නිපදවයි.
2. සල්ෆර් ඩයොක්සයිඩ් (SO₂) – කාර්මික වායු සහ බොරෝන් ආශ්‍රිත ද්‍රව්‍ය වලින් නිකුත් වේ.
3. නයිට්‍රජන් ඔක්සයිඩ් (NOₓ) – මෝටර් රථ දුම සහ විදුලි බලාගාර නිෂ්පාදනයෙන් ඇති වන වායු දූෂකයකි.
4. කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (CO₂) – ඉතා ඉහළ මට්ටමින් පැවතියහොත් ගෝලීය උණුසුම (global warming) වඩාත් වැඩි කරයි.
පරිසරයට වන බලපෑම
1. අම්ල වැසි (Acid Rain) ඇතිවීම.
SO₂ සහ NOₓ වායු වායුගෝලයට මුසුවී වැසි ජලය අම්ලීය කරයි.
මෙමගින් ජලාශ, වගා බිම් හා වනාන්තර හානියට පත් වේ.
2. ගෝලීය උණුසුම (Global Warming) ඉහළ යාම.
CO₂ වැනි හරිතාගාර වායු (Greenhouse gases) වැඩි වීමෙන් පෘථිවියේ උෂ්ණත්වය වැඩිවීමක් සිදුවේ.
මෙය හිම කාන්තාර වියළීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළයාම, සහ අධික කාලගුණික විපත් ඇතිවීමටද හේතු වේ.
3. ඔසෝන් ස්ථරය බිඳ වැටීම (Ozone Layer Depletion)
CFC වැනි රසායනික දූෂක ඔසෝන් ස්ථරයට හානි කරයි.
මෙය ප්‍රභාසංශ්ලේෂණ ක්‍රියාවලියට හානියට බාධා ඇති කරයි.
සෞඛ්‍යයට ඇති බලපෑම
1. ශ්වසන පද්ධතියට හානි සිදුවීම.
PM2.5, PM10 සහ CO වැනි දූෂක වායු මගින් ශ්වසන අපහසුතා ඇති කරයි.
2. හෘදයාබාධ සහ අධි රුධිර පීඩනය.
වායු දූෂණය හේතුවෙන් හෘදයාබාධ වැළදීමේ අවදානම ඉහළ යයි.
3. මොළයෙහි සහ මානසික සෞඛ්‍යය කෙරෙහි බලපෑම.
වායු දූෂණය මගින් දිගු කාලීන මතකය සහ මොළයෙහි ක්‍රියාවලින් අඩු වීම සිදු විය හැක.
වායු දූෂණය අවම කිරීම සඳහා විසඳුම්
1. වායු දූෂණය අඩු කරන වායු පිරිසිදු කර්මාන්ත යන්ත්‍ර භාවිතය.
2. නවීන ප්‍රවාහන ක්‍රම
විදුලි මෝටර් රථ, පොදු ප්‍රවාහනය වැඩි කිරීම.
3. අධිකරණ නීති හා ප්‍රතිපත්ති
වායු දූෂණය පාලනය සඳහා දැඩි නීති ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම.
වායු දූෂණය යනු පරිසරයට සහ මිනිස් සෞඛ්‍යයටද දැඩි බලපෑම් ඇති කරන ප්‍රධාන ගැටලුවක් වේ. මෙම වායු දූෂණය අඩු කිරීම සඳහා නිවැරදි නීති හා තාක්‍ෂණික විසඳුම් ක්‍රියාවට නැංවිය යුතුය. මේ සදහා පුරවැසියන් වන අපටත් වගකීමක් ඇති අතර, පරිසර හිතකාමී ක්‍රියාවලියන් පිළිපැදීමට අප නිරතුරුව උත්සහ ගත යුතුය..
