විද්‍යාත්මක නාමය- dendrobium maccarthiae
ශ්‍රී ලංකාවේ උඩවැඩියා වර්ග 169 ක් පමණ හමුවන අතර එයින් 74ක් ම දිවයිනට ආවේණික වේ. බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාර චාල්ස් මැකාර්තියෝ නමින් විද්‍යාත්මකව dendrobium maccarthiae ලෙස හැඳින්වෙන වෙසක් ඕකීඩ් මේ අතරින් විශේෂ වේ. මෙය callista maccarthiae ලෙසද හැදින්වෙයි. මෙම ශාකය ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ඉතා දුර්ලභ ගණයේ ශාකයකි.වෙසක් මල් ඉතා උණුසුම් හා තෙත් නිවර්තන සදාහරිත වනාන්තරවල සාමාන්‍යයෙන් වර්ධනය වේ.
මෙම ශාකය පහතරට තෙත් කලාපයේ අඩි 2000ක් පමණ උන්නතාංශයක් දක්වා තෙත් දේශගුණයක් තුළ හොඳින් වැඩෙන අතර එය රත්තපුර දිස්ත්‍රික්කයට, විශේෂයෙන් සිංහරාජ වනාන්තරයට සහ ඒ අවට ප්‍රදේශවලට සීමා වී ඇත.දම්පාට මල් වශයෙන් පිපෙන සුවඳවත් මේ ඕකිඩ් මල් විශේෂය වෙසක් සමයේදී එනම් මැයි මාසය තුළදී මල් හට ගන්නා අතර,සමහරවිට පෙබරවාරි,ජූනි සැප්තැම්බර් හෝ ඔක්තෝම්බර් වැනි වසරේ අනෙකුත් මාස වලදී ද මල් පිපෙයි.
ස්වභාවයෙන්ම එපිෆයිට් වර්ගයක් වන වෙසක් ඕකිඩ් පසට සම්බන්ධ නැති අතර ගස් කඳන්වල වැඩෙයි.එය ආදාරක ගසින්ද කිසිදු පෝෂණයක් ලබා නොගනී.ශාකය ගසට සම්බන්ධ කර ඇති මුල් මගින් දිරාපත් වන ශාක ද්‍රව්‍ය එක් රැස්කර පෝෂණ අවශ්‍යතාවය සපුරා ගනී.
එය කුඩා ප්‍රමාණයේ සිට මධ්‍යම ප්‍රමාණය දක්වා මල් හට ගැනීම සිදුවෙයි. එක පුෂ්ප මංජරියක මල් 5ත් 10ත් අතර ප්‍රමාණයක් හටගන්නා අතර පුෂ්ප පරාගනය සඳහා මී මැස්සන් බඹරුන් වැනි කෘමීන් ඉවහල් වන අතර ඵලය ස්පෝටිකාවක් වශයෙන් හට ගනී.එක් ඵලයක දහස් සංඛ්‍යාත කුඩා බීජ හටගන්නා අතර බීජ සුළඟ මඟින් ප්‍රචාරණය වේ.බීජ ප්‍රරෝහණය සඳහා එක්තරා දිලීරයක් උපකාරී වන අතර දහස් සංඛ්‍යාත බීජ අතරින් බීජ කිහිපයක් පමණක් ශාක බවට පත් වෙයි.
මෙම
ශාකය පඳුරු ආකාර වේ.ශාක කඳන් මත එල්ලී වැඩීම සඳහා අවශ්‍ය ශක්තිමත් මූල පද්ධතියකින්
ද සමන්විත වෙයි.විශේෂයෙන් මෙම ශාකය සබරගමු පළාතේ පළාත් පුෂ්පය වශයෙන්ද හඳුන්වාදීමට
හැකිවන අතර වනාන්තර එළි කිරීම හා අවිධිමත් ලෙස එක් රැස් කිරීම නිසාවෙන් අද වන විට වඳ
වී යාමේ තර්ජනයට මුහුණ පා සිටින ශාකයකි.එම නිසාම 1938 වසරේ සිට වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා
ආරක්ෂණ ආඥා පනත යටතේ ආරක්ෂාව ලබාදී ඇති ඕකිඩ් ශාක 6ක් අතරට මෙම වෙසක් උඩ වැඩියා ශාකයද
එක් කර ඇත.
Leo Nadee Sakunthala
First Year
Faculty of Arts
