බුලත් හපයා

විද්‍යාත්මක නාමය      - Pethia nigrofasciatus

ශ්‍රී ලංකාවේ පොදු නම -  බුලත් හපයා

ඉංග්‍රීසි නාමය           - Sri Lanka Black Ruby Barb

                 බුලත් හපයා ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ඉතා මනරම් සිරුරක් හිමි නිවර්තන මත්ස්‍ය විශේෂයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ වනාන්තර ගංගා ද්‍රෝණි වන නිල්වලා හා  කැලණි ද්‍රෝණිවල හමුවන අතර සිංහරාජය අවට නොගැඹුරු නොඉඳුල් දොළ පහරවල් වලද දැක ගත හැකියි. මොවුන් කලකට පෙර විසිතුරු මාළුවෙකු ලෙස අපනයනය කිරීම නිසා ගහණය අඩු වූ බව මූලාශ්‍රවල පැවසේ.

        මෙම මාලුවාට ශරීරයේ හරස් අතට වැටී ඇති කැපීපෙනෙන කළු පැහැති ඉරිවලින් යුක්ත කහ පැහැති අළු සිරුරක් ඇත. වැඩුණු පිරිමි මසුන් කැපී පෙනෙන රතු පැහැයක් සහ රිදී පැහැයකින් යුක්ත  වන අතර උදරිය වරල ගැඹුරු කළු පැහැයකින් ද සෙසු වරල් අලංකාර රතු පැහැයකින් ද යුක්තය. ගැහැණු සතුන්ගේ ශරීරය රක්ත වර්ණ නොගන්නා අතර වරල්වල පාදස්ථ කොටස් වල  පමණක් කළු පැහැයක් දක්නට ලැබේ.හොඳින් බැලූ විට මොවුන්ගේ මුඛය වටා රතු පැහැ වර්ණය හඳුනාගත හැකියි.   එසේ මුඛය වටා රතු පැහැයක් ගැනීම නිසා මොවුන්ට බුලත් හපයා ලෙස නම් ලැබී ඇති බව සිතිය හැක. (හමුවන ප්‍රදේශය සහ ජල ප්‍රභවය අනුව වර්ණයේ තියුණු බවේ යම් කිසි වෙනස්කම් දැකිය හැක).මොවුන් උපරිම අඟල් දෙක - තුන  අතර වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි. වැලි හෝ බොරළු උපස්තර සහිත නිහඬව ගලායන සිසිල් මෙන්ම සෙවන සහිත වඩාත් නොගැඹුරු ජලය සහිත වනාශ්‍රිත ඇළ දොළ ස්වාභාවික වාසස්ථාන වේ. සූත්‍රිකාමය ඇල්ගී හා ජලයේ වාසය කරන කුඩා කීටයන් ආහාරයට ප්‍රිය කරයි.

       ප්‍රජනන සමයේ මොවුන්ගේ රටාව වඩාත් තියුණු ස්වභාවයක් ගනී. බිත්තර විසිරුවා හරින මසුන් වර්ගයක් වන මොවුන් නොගැඹුරු ජලයේ බිත්තර 100 -200 අතරන් ප්‍රමාණයක් බරකට හෙළනු ලබයි.  දින1 -2  ත් අතර කාලයකින් පැටව් බිහිවේ. රංචු වශයෙන් ජීවත්වීමට ප්‍රිය කරන ක්‍රියාකාරී සත්වයෙකි.

       වැලිගොඩ දැමීම, මැණික් ගැරීම,  අධික කෘමිනාශක භාවිතය , විසිතුරු මත්ස්‍යයකු ලෙස වාසස්ථාන වලින් ඉවත් කිරීම,මිනිසා විසින් අධික රසායනික පොහොර හා රසායනික ද්‍රව්‍ය කුඩා ජල මූලාශ්‍ර වෙත එක් කිරීම හේතුවෙන් රටට ආවේණික මත්ස්‍යයින්ගේ පැවැත්මට දැඩි තර්ජනයක් එල්ල කර ඇත.

Leo Sadeeka Nethmini

First Year

Faculty of Arts